A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

Gemoxromatoziya 
Gemoxromatoziya – bu irsiy kasallik bo‘lib, organizmdagi temirni boshqarish 
mexanizmida 
o‘zgarishni 
keltirib 
chiqaradi, 
bu 
temirning 
qonda 
kontsentratsiyasining oshishi va uning turli organlarda to‘planishida namoyon 
bo‘ladi; Shu jumladan jigar, yurak va oshqozon osti bezi. 
Kasallikning dastlabki belgilari quyidagicha: og‘riyotgan og‘riqlar, qorin 
og‘rig‘i, charchoq va zaiflik. Kasallikning quyidagi belgilari va keyingi belgilari 
bilan: diabet, jinsiy istakni yo‘qotish, jinsiy quvvatsizlik, yurak etishmovchiligi va 
jigar etishmovchiligi. 
•
Gemosideroz 
Gemosideroz, uning nomidan ko‘rinib turibdiki, to‘qimalarda gemosiderin 
to‘planishi bilan tavsiflanadi. Bu to‘qima shikastlanishiga olib kelmaydi, ammo 
gemokromatoziyada kuzatilgandek zarar etkazishi mumkin. 
Gemosiderozga quyidagi sabablar sabab bo‘lishi mumkin: dietadan temirning 
so‘rilishining kuchayishi, qizil qon hujayralaridan temirni chiqaradigan gemolitik 
anemiya va ortiqcha qon quyish. 
Gemosideroz va gemoxromatoziya tanadagi temirni boshqarishda ishtirok 
etadigan jigar tomonidan chiqariladigan geptsidin gormonining etarli darajada 
ishlamasligidan kelib chiqishi mumkin. 
Keys topshiriqlari: 
1-keys. 
Mavzu:Metallarning yaratilish tarixi. 
Muammoli vaziyat.
Zamonamizning muhim metali hisoblanib,juda
 
yaxshi 
o‘rganilgan,bu elementni qachon va kim tomonidan ochilganligini xech kim 
bilmaydi.Juda qadim zamonlardan ma’lum bo‘lgan elementlar qatoriga kiradi.Bu 
asrning boshlanishi bizning asrimizdan avvalgi mimginchi yillarga to‘g‘ri 
keladi.Bronza asrining o‘rnini egallagan. 
Muammoli savollar: 
1.Bu vaziyatdagi metal qaysi metal,nimadan va qaysi usul bilan olingan? 
2.”Samoviy metall” nima? 
3.Qadimda u qanday baholangan? 
Yechimi:
Inson tomonidan ishlatilgan birinchi temir yerga tushgan meteoritlar 
bo‘lgan.Yerga tushgan meteoritlarning asosiy qismi nikelli temirdan 
iborat.”Samoviy” temirning birgina muhim texnologik qulayligi:qizdirilganda oson 
bolg‘alanadi,uni hatto sovuq holda ham bolg‘alash mumkin. 

---

Temir oyda ham topilgan,oyda u oksidlanmaydi,erkin holda uchraydi.Temir 
yerda ayrim hollarda erkin holatda uchraydi. 
Qadimda temir juda yuqori baholangan.Qadimgi grek olimi Strabonning 
“Geografiya” kitobida yozilishicha asrimizning boshlarida Afrika xalqlarida temir 
oltindan 10 barobar qimmat turgan.Temirning bahosi uning siyrakligi va kimyoviy 
barqarorligi 
bilan 
emas,balki,texnikadagi 
sivilizatsiyaning 
rivojlanishidagi 
ahamiyati bilan belgilangan.