А. А. Ашрабов, 10. В. Зайцев

М
= /?, • 
А3
•
Ташци к у ч л а р ишининг тенг лиг и ва чегаравий ич ки з у р и-
Кишлар таъсири окибатида юз бериши м у м к и н б у л г а н кичик 
с и л жи шл ар да н н а г р у з к а мицдори аникланади. Ш у н а г р у з к а д а
к о н с т р у кц и я бузилиши м у м ки н . (9.4) ни дисоог а олган д о л д а
12 (3/'2 “ /]) =
+
М 'Х
+
М "'}
+ 
1' ( Ш
2 
+
М '2 
+ М "
2)
( 9 ‘7)
б ула д и. Бундан ишла т ила ё т г ан плитанинг м у ст а д к а м л и г и н и т е к -
ширишда ( а р ма т у р а , у билан бирга эса 
М\, М\, М\
ва д о к а з о
ч ег аравий моментлар берилган д е б д и с о бл ан г ан д а ) фак ат битта 
н о ма ъ л умни, масалан, 
д
мик д о рни топиш м у м к и н . Плиталарни
181

---

бе р и л га н
д
н а г р у з к а г а л ой и д а л а шд а 6 та н о ма ъ л у м момент ( М 1( 
М\,
ва д о к а з о ) б у л г а н битта т е н г л а м а г а э г а булинади. Б у 
д о л д а моме нт ла рнинг у з а р о нисба тларига к и ймат бериш яъни 
м ом ен т ла рд а н бири ( мас алан,
орцали колган д а м м а момент- 
ларни ( 9 . 1 - ж а д в а л д а н фойдаланиб) ифодалаш к е ра к .
9.1- ж а д в а л'
П л и т а да ги ч е г а р а в и й м о м е н тла р н и н г т а в с и я э т и л а д и г а н цийматлари
(М
нинг у л у ш л а р и д а )
П лита ;улчамлари- 
нинг ниебати
Оралиц моменти
Т аян ч
моментлари
У А
М2
М\
ва М'[
м '2
ва /И2
1,0 - 1,5
0
, 2 - 1,0
1 , 3 - 2 , 5
1 , 3 - 2 , 5
1,5 - 2 , 0
1 ,15-0,5
0
1
кэ о
0, —0,75
^ ис о б л аб а н щ л а н а д и г а н /, ва /2 о ра лик ла р кщорида тусин 
л лита лари у ч у н цилинган к у р с а т м а л а р г а мувофик олинади.
Кистириб к у й и л м а г а н , эркин (шарнирли) тира лг ан ч е к к а л а р и
бор б у л г а н плит а д а т ег ишли (9.6) ва (9.7) таян ч моментларни 
нолга тенг д е б олинади. А г а р плита к онт урнинг д а м м а с и д а у 
билан монолит б о г ла н г а н т у с и н ла р билан атрофлича у р а б олин- 
ган булса, у н д а дисобий мо ме нт ла р би р му н ч а к а ма йтнрила ди,
ш у билан б ирга, тусин плиталаридаги каби, пайдо б у л а ди г ан
распор дисобг а олинади. Б у н да моментла р у р т а о ра лик ла р билан 
ур та т а я н ч л а р д а д а м м а д о л л а р д а /,,.//-< 1,5 д а ох ир ги оралик 
билан у р т а д а г и биринчи таянч яцинида 20% га ёки 1,5 < / « / / < 2 
да охирги о р а л и к билан у р т а д а г и биринчи т а я н -1 яцинида 1 0 % 
га к а ма й т нр ил ад и , б у е р д а / ва /к плитанинг дисоблаб ани кла-
надиг. н оралиги ( ораё пма ч ек к ал ар ининг т е г ишли ча к у н д а л а н г и -
га ва б у й л а м а с и г а к е т г а н й у н а л иш л а р и д а ) . Плита а р м а т у р а л а р и -
нинг к е симла ри т у г р и т у р т б у р ч а к к ес и м ла р у ч у н т а н л а н г а н д е к
танлаб олинади. К о н с т р у к ц и я л а ш д а иш а р м а т у р а с и кичик оралик 
буйлаб пастга, у н г а п е р п е н д ик у л я р й у н а л и ш д а цуйиладигани 
эса ю^орига ж о й л ан а д и ва бу ке симнинг
/г0
ни а н и к л а ш д а дисоб- 
га олинади.
Конту р б уйла б тиралган п литалардан н а г р у з к а 9.9- расмд<; 
к у р с а т и л г а н юк юза ла риг а мувофик т у с и н ла рг а уз а тила ди. А р ­
м а т у р а кесимларини танлаб олиш ва тусинни к о нс т р у к ци я ла ш 
тусин плитали цов у рг али ораёпманинг асосий т усинлари у ч у й
б а ж а р и лг а н и каби килинади. Ту с инла р чегара м у во з а н а т методи 
буйича Дисобланади. Шуни д а м дисобга олиш к е р а к к и , м о м ен т ­
лар эркин ти р ал га н ту с и н ла р да ги т е г ишли м оме н т ла рга мисбатан 
охирги о ра ли^д а ва биринчи урта т а я н ч д а 0, 7 га, у р т а д а г и ора- 
л и к л а р д а ва у р т а д а г и т а я н ч л а р д а эса 0, 5 га тенг деб олинади.
Бу моментла рга ДМ моментла р к у ш и л а д и ( т у синл ар массас идан
182

---

9.9- раем. Контур буйлаб тиралган плиталар учун мулжалланган тусинларда 
нагрузкаларнииг так;симланиши:
1
— н агр узк а к^ т а р ув ч и д евор, 
2 —
колонна, 
3 —
туси н , 
4
— плита
т у ш а д и г а н н а г р у з к а ва бевосита т у с и н ла р у с т и д а ва энли поло- 
с а г а ж о й ла ш г а н ва к т ли н а г р у з к а ) . Д М мо ме н т ла р т е г и ш л и ч а