7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

Bo`ymodaron - Achillea millefolium L. (Ruscha - tisyachelistnik 
obiknovenniy, (Qozoqcha - akbas jusan, aksheshek, minjapraq, tojikcha – 
buyma - doroni oddi, turkmancha - boybodron, arabcha – alfi - lavrok, 
baranjasib, forscha - buymudaron). 
Bo`ymodaron - murakkabguldoshlar oilasiga kiruvchi ko`p yillik o`t 
o`simlik bo`lib, bo`yi 70-80 sm ga etadi. Barglari patsimon qirqilgan, 
yashil rangli, ustki tomoni tukli, ular poyachada bandsiz ketma-ket 
joylashgan. Poyaning uchida yassi to`pgullar savatcha ko`rinishida 
joylashgan bo`lib, ranglari kumushsimon - oqish bo`ladi. Mevasi - 
kulrang pista. O`zbekiston sharoitida bo`ymodaron iyun, avgust oylarida 
gullaydi, mevasi yozning oxiri va kuz boshlarida yetiladi. 
O`zbekistonning adir, qir, o`tloq, tog` yonbag`irlari, yo`l atroflari, 
bog`larida, mayda shag`allik qiyaliklarida uchraydi. 
Bo`ymodaronning dorivor mahsuloti - uning yer ustki qismi 
hisoblanadi. Odatda o`simlik qiyg`os gullash davrida o`rib olinib, 
quritilib yanchiladi. 
Bo`ymodaronning dorivor mahsuloti tarkibida 0,7 - 1,2% miqdorda 
efir moylari mavjud bo`lib, uning tarkibiga timol, kavakrol, p-tsimol, 
terpinen, terpineol, borneol, tsingiberen, seskviterpen, koriofillen kiradi. 
Bular orasida timol 42% gacha bo`lib, o`simlikning dorivorlik qimmatini 
belgilaydi. Shuningdek bo`ymodaron tarkibida vitamin S, K, karotin, 
fitontsidlar, glikoalkoloid axillein, flavonoidlar, organik kislotalar 
(urosol, oleanol, qahva, xlorogen, xin kislotalari), oshlovchi va achchiq 
moddalar bor. 

---

37 
Stomatologiya amaliyotida bo`ymodaron preparatlari (damlama 
hamda suyuq ekstrakt) og`iz bo`shlig`ining shilliq qavatidagi tuzalishi 
qiyin 
bo`lgan 
yaralarda, 
parodontitda, 
gingivit 
- 
stomatitlarda 
foydalaniladi. 
Uy sharoitida bo`ymodaron o`ti asosida quyidagicha damlama 
tayyorlanadi: 15 g (2 osh qoshiq) mahsulotni sirlangan idishga solib, 
ustiga 200 ml (1 stakan) qaynoq suv quyilib, og`zi berkitilgach, qaynab 
turgan suv «hammomi»da 15 minut ushlab turiladi. So`ngra uy haroratida 
45 minut sovutiladi va suzib olinadi. Sharbatning hajmi 200 ml 
bo`lgunicha qaynatib sovutilgan suv qo`shiladi. Tayyorlangan damlama 
salqin joylarda 2 sutkalik muhlat bilan saqlanadi. 
Rp: Ynf herbae Millefolii ex 15,0 - 200 ml 
D. S. Milklardan qon ketganida va boshqa yallig`lanish bilan 
kechadigan kasalliklarda kuniga 3 - 4 mahal ovqatlanishdan so`ng og`iz 
bo`shlig`i chayiladi. 
Rp: Extr. Millefolii fluidi —30 ml. 
D.S. 1 choy qoshig`ini 1 stakan qaynatilgan iliq suvga solib og`iz 
chayiladi.