7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

Behi - Cydonia oblonga Mill. (ruscha - ayva prodolgovataya; 
tojikcha - bixi; turkmancha - begi). 
Behi atirguldoshlar oilasiga mansub, bo`yi 12 m gacha boradigan 
sershox daraxt. O`simlikning yosh novda va barglari tukli bo`lib, barglari 
tuxumsimon yoki keng ellipssimon. Ularning bo`yi 5-10 sm, eni 7,5 sm 
gacha bo`lishi mumkin. Barglarining bandi kalta, shoxlarda ketma-ket 
joylashgan. Mevasi tukli, sariq yoki tillarang, og`irligi ba`zida 3 kg gacha 
borishi mumkin. Meva yetilib pishganida sershira bo`ladi, ularning 
ko`rinishi yumaloq yoki biroz cho`ziq bo`lishi mumkin. Mazasi 
chuchmal, biroz burushtiruvchi. Mevadagi urug`lar bir nechtadan bo`lib, 
ularning usti shilliq parda bilan qoplangan bo`ladi. 

---

34 
O`simlik bahor o`rtalarida gullaydi, gullari pushti yoki oq bo`lishi 
mumkin, uning otalik ustunchalari binafsha yoki sariq bo`ladi. Mevasi 
sentyabr - oktyabr oylarida pishib yetiladi, 
Behi O`zbekistonning barcha viloyatlarida yetishtiriladi.
Behi mevalarining shifobaxshligi qadim zamondan ma`lum, Uning 
mevalari tarkibida 12% ga qadar qand, 5% ga yaqin organik kislotalar 
(olma, uzum, limon kislotalari), efir moylari, pektin va oshlovchi 
moddalar, vitamin S, temir, mis, kaltsiy tuzlari mavjud. Behi urug`larida 
20% atrofida shilliq, glikozid amigdalin, 8% dan oshiq moy, kraxmal, 
oshlovchi va oqsil moddalar, emulsin bor. 
Stomatologiya amaliyotida behi urug`lari asosida tayyorlanadigan 
shilliqli suyuqlik (5 hissa behi urug`ini 100 hissa suv bilan damlab 
chayqash vositasida hosil qilinadi) o`rab oluvchi samarali omil sifatida 
deskvamativ glossit, gingivit, parodontit kasalliklarida applikatsiya 
(yopishtirish) yo`li bilan foydalanadi. Behi urug`laridan shilliqli suyuqlik 
tayyorlashda faqat butun urug`lardan foydalaniladi, chunki urug`ning 
qobig`i buziladigan bo`lsa, urug` endospermasidagi amigdalin glikozidi 
erib chiqishi mumkin. 
Odatda behi urug`lari mevalardan ajratib olingach (faqat yetilib 
pishgani mevalardan ajratib olinishi kerak), ozoda sathli joylarda 
muhofazalangan ochiq havoda yoxud maxsus qurituvchi moslamali 
joylarda (sushilka) quritib mahsulot tayyorlanadi.