7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

Gingivit. Bu og`iz bo`shlig`i shilliq qavati kasalliklaridan bo`lib, 
milk 
yallig`lanishi 
- 
boshlanishida 
milk 
gardishi, 
tishlararo 
so`rg`ichlarning qizarishi bilan hosil bo`ladi. Mabodo o`z vaqtida 
mutaxassis shifokorga murojaat etilmasa, kasallik og`irlashadi, qizarish 
kuchayadi, 
milk 
shilliq 
qavati 
shishadi, 
tishlararo 
so`rg`ichlar 
yiriklashadi, ular aksariyat hollarda koronkani berkitib qo`yadi. Tishlar 
tozalanganda, ovqat yeyilganda milk qonaydi va simillab og`riydi. Milk 
yallig`lanishi ko`pincha ko`p miqdordagi milk osti va usti tish toshi 
yig`ilishi bilan kechadi. Bu tosh milkni shikastlantiradi, patologik milk 
cho`ntaklari hosil bo`ladi, og`izdan yoqimsiz hid keladi, tishlar qimirlab 
qoladi. 
Ayni kishi organizmi darmondorilarga nisbatan toliqqanida, bemor 
surunkalik kasallikka yo`liqqanida skorbutik gingivit rivojlanishi 
mumkin. Og`iz bo`shlig`i shilliq pardasi kasallik boshlanishida ko`kimtir 
tusli bo`ladi. Bemor tez charchaydi va uyquchan bo`lib qoladi. 
Stomatit. Bu og`iz bo`shlig`i shilliq qavatining yallig`lanishidir. U 
aftoz, yara, dori-darmonlar bilan zararlanishida va og`iz bo`shlig`i shilliq 
qavati ishqorlar, kislotalar bilan kuyganda kuzatiladi. Stomatitlar alohida 
kasallik holida kechishi va boshqa kasalliklar (qizamiq, qizilcha, gripp, 
me`da-ichak kasalliklari) ning belgisi bo`lishi mumkin. 
Aftoz stomatitida lab, lunj, tanglay, til shilliq qavatida sarg`imtir - 
kulrang yoki sarg`imtir - qizil karash bilan qoplangan dumaloq 
kungurasimon shakldagi afta (yaracha) hosil bo`ladi. Tibbiyotda o`tkir va 
surunkali qaytalovchi aftoz stomatit tafovut qilinadi. 
O`tkir avtoz stomatit ko`pincha 1 yoshdan 11 yoshgacha bo`lgan 
bolalarda uchraydi. Dastlab aftalar siyrak bo`lib, keyinchalik ularning 
soni ko`payadi. Til yuganchasi, uchi, til yoni tomonlaridagi va labdagi 
aftalar juda azob beradi. 

---

27 
Aftali stomatit aksariyat hollarda surunkali qaytalanadi. Bunday 
hollarda aftalar kam bo`ladi va og`riq aytarli sezilmaydi. 
Stomatitlarning kataral, dori-darmonlar keltirib chiqaradigan 
zamburug`lar paydo qiladigan, vitaminlarning yetishmasligi, jarohatlanish 
bilan bog`liq turlari qayd etiladi. Shuningdek, chekish va quvvatli spirtli 
ichimliklar ichish, juda issiq yoki sovuq ovqat yeyish ham stomatitni 
paydo qilishi mumkin. 
Gerpetik stomatit. Bu xil kasallikka viruslar sabab bo`lishi mumkin. 
Buni xalq iborasida uchuq yoki yassi temiratki deb ataladi. Gerpetik 
stomatitning o`tkir va surunkali qaytalanuvchi turi mavjud. O`tkir xilida 
labning shilliq pardasi va unga yondoshgan terida pufakchalar paydo 
bo`ladi. Surunkali gerpetik stomatit kishi a`zolarida infektsiya o`choqlari 
bo`lganida, shikastlanish, jarohatlanish sodir bo`lishi natijasida bemor 
quvvatdan ketganda va boshqa holatlarda sodir bo`ladi. Kasallik tez-tez 
qaytalab turishi bilan kechadi.