7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

Periodontit. Bu dard - tish ildizini o`rab turuvchi to`qimalarning 
yallig`lanishi hisoblanadi. Kasallik odatda pulpitni o`z vaqtida 
davolatmaslik oqibatida tish ildiz kanali orqali mikroblarning periodontga 
o`tishi, qattiq ovqatlarni tishlash vaqtida periodontning jarohatlanishi, 
urilish natijasida tishlarning sinishi yoki o`z o`rnidan qo`zg`alishi, tish 
protezlarining noto`g`ri tayyorlanishi natijasida boshlanadi. Bemorlar 
simillagan og`riq sezadilar, og`riq tishni-tishga bosganda, ba`zan tilni 
tegizganda zo`rayadi. Kasal tish go`yo o`sib qolgandek bo`ladi. Kasal tish 
tevaragidagi milk shishadi va qizg`ish tus oladi. O`tib ketgan hollarda, 
yiring suyakning butun ichidan o`tib, suyak parda tagida yig`ilishi 
mumkin. Bunda tish tinmay og`riydi. Aksariyat hollarda lunj salqiydi.
Kasal tish tarafidagi qovoq yoki yuzning yarmisi shishadi. 
Ko`pincha tana harorati 38-39° gacha ko`tariladi. Bunda zudlik bilan 
tibbiy choralar ko`rish zarur. 

---

25 
Jag` periostiti. Mazkur kasallik o`tkir yallig`lanish jarayoniga 
kirib, aksariyat periodontitning asorati sifatida ta`riflanadi. 
Kasallik tish atrofidagi milk va jag` suyaklariga yondoshib turgan 
yumshoq to`qimalarning shishi bilan boshlanadi. Ba`zi paytlarda 
yallig`lanish milkning tish ildiziga yaqin turgan shilliq qavatida paydo 
bo`lib, xalq iborasida «pilla» (flyus) deb yuritiladi. Ko`pincha jag` suyagi 
atrofidagi shishlar tez kattalashib, og`riq zo`rayib ketadi, tish bepand 
bo`lib, qimirlaydi, tana harorati 38-39°S gacha ko`tariladi. 
Parodontoz. Buni alveolyar pioreya deb ham yuritiladi va atrofdagi 
to`qimalarning surunkali kasalligi hisoblanadi. Xiyla ko`p uchraydigan 
mazkur kasallik uzoq davom etadi va tishlarning qimirlab qolishiga, 
ba`zan esa tushib ketishiga sabab bo`ladi. 
Parodontoz avvaliga mutlaqo sezilmay rivojlanadi. Goho kasallar 
milkning qichishi, achishishini sezadilar, tishning bo`yin qismi ayniqsa 
sezgir bo`lib qoladi. Keyin tishlarning sezgirligi ortib ketadi, sovuq 
havoni nafasga olganda og`riydi, nordon ovqatni yeganda ham og`riydi. 
Bu tish ildizining ochilib qolishi va tish sezuvchi nerv tolalarining 
ta`sirlanishi natijasida sodir bo`ladi. Ma`lum guruh tishlar, atrofi 
shishadi. Ayrim tishlar qattiq ovqat yeganda og`riydi; milk qizaradi, 
qonaydi, bosganda tish oldi to`qimasidan yiring chiqadi. Tishlar va tish - 
milk cho`ntaklari orasidagi ovqat qoldiqlarining chirishi hamda tish oldi 
to`qimalarining emirilishi sababli og`iz bo`shlig`idan qo`lansa hid keladi. 
O`tib ketgan hollarda og`iz bo`shlig`ida yemirilgan yoki juda qimirlab 
qolgan tishlar qayd etiladi, ular deyarli og`riqsiz tushadi. Oqibatda ovqat 
yetarli darajada chaynalmaydi, tishlarning yemirilgan sohalarida zaharli 
moddalar ajratuvchi va og`iz bo`shlig`idan organizmga kiradigan 
mikroblar yig`iladi. Buning natijasida umumiy kasalliklar, ayniqsa ovqat 
hazm qilish a`zolarida, jumladan me`da-ichak kasalliklar paydo bo`lishi 
mumkin. 

---

26