7-Мавзу: шахснинг билиш жараёнлари: сезги, диқҚАТ, идрок, хотира, тафаккур, нутқ, хаёл

Тасаввурнинг индивидуал хусусиятлари ва унинг ривожланиши. 
Тасаввур турлари:
Тушлар - пассив тасаввур, уларнинг роли (аҳамияти) ҳали белгиланмаган, 
бироқ, бу ерда кўп ҳаѐтий эҳтиѐжлар, бирор сабабларга кўра реал ҳаѐтда 
амалга ошмаган, ифода ва қондириш топади. 
Хаѐл суриш - бу оддий руҳий ҳолат, фантастик шаклда бўлиб, кўпинча идеал 
келажак билан боглиқ бўлади. 
Орзу - ҳаммасидан ҳам реалистик ва воқелик билан боғлиқ бўлади (асосан 
амалга ошади) 
Тассавурнинг воқеликлиги шахснинг умумий йўналиши билан боғлиқ 
бўлади. 
Тассавурнинг турлари: 
Актив тасаввур - бундан фойдаланиб инсон ўз иродасини янада 
мустаҳкамлайди ва ўз истаги билан хоҳишидаги образларни чақира олади. 
Пассив тасаввур - образлар ўз-ўзидан пайдо бўлади, инсоннинг хоҳиши 
билан боғлиқ бўлмайди. 

---

33 
Продуктив (унумдор) тасаввур - воқелик 
механик 
нусхалаштирилмайди, 
балки
воқелик инсон онги билан кўрилади. 
Репродуктив тасаввур - реал ҳолатни юзага 
келтириш масаласи қўйилади. Бу тасаввурда 
фантастик элементлари бўлгани билан, бу 
ҳолат кўпроқ идроқ ва хотирага тегишли. 
Тасаввур функциялари: 
- воқеликни ижодий тассавур қилиш 
- ҳиссий ҳолатларни тартибга солиш 
- билим жараѐнларини тартибга солиш 
- ички ҳаракатлар режасини шакллантириш 
Тасаввур образини яратиш йўллари 

Агглютинация – образларни қисмлари, сифатларини ва хусусиятларини 
бирлаштириш.

Урғу бериш – бирор бутунликни қисмларига алоҳида урғу бериш. 

Типлаш – бу мураккаблашган услубдир. Рассом аниқ эпизодни яратади, 
Шу билан бирга уни ўзига сингдиради ва унинг воқелигига айланади. 
Адабий образ ҳам шундай яралади, у образларда ҳар ҳил эпохаларнинг 
турли табақалари ва уларнинг табиатларига аҳамият берилади. Энг 
чамбарчас боғлиқлик тасаввур ва фикрлаш орасида бўлади: 

Тўхтовсиз қабул килиш чегараларидан ортиқча фикрларни ажратади; 

Келажак ҳақида ҳайратланишни уйғотади; 

Аввал бўлиб ўтган нарсаларни жонлантиради. 
Сўз идрокнинг вақтинчалик, янги алоқаларида асосий жой эгаллайди. 
Тасаввур 
сезиларлича 
тушуниш 
жараѐнини 
чукурлаштиради 
ва 
кенгайтиради. У дунѐни яхшилашда катта аҳамият эгаллайди.