7-ma’ruza: bipolyar tranzistorlarning ishlash prinsipi. Zonaviy diagrammalar. Baza, emitter va kollektor toklarini hisoblash. Emitter va kollektor o‘tishlarning effektivligi. Tok bo‘yicha kuchayish koeffitsienti

3.3. Tranzistorlarning voltamper xarakteristikalari (tavsiflari)
Tranzistor sohasining turidan qat’iy nazar, n-p-n yoki p-n-p ekanligiga qaramay, uni uch xil ulash sxemasi mavjud: umumiy baza bilan (UB), umumiy emitter bilan (UE) va umumiy kollektor bilan (UK). n-p-n turidagi tranzistorning umumiy emitter va umumiy baza bilan ulanish sxemalari va emitter va kollektor manbalar kuchlanishining ulanish qutblari 3.5-rasmda ko‘rsatilgan.


3.5-rasm. Tranzistorning umumiyemitter(UE) va umumiy baza (b) bilan ulanishi
Tranzistorinng har qanday ulanishi tranzistor elektrodlaridagi tok va kuchlanishini o‘zaro bog‘lovchi voltamper xarakteristika (tavsiflar) lar bilan xarakterlanadi. Umumiy baza bilan ulanish sxemasida kirish toki emitter toki,chiqish toki esa kollektor toki hisoblanadi. Shu sababli, kirish voltamper xarakteristikalari (tavsiflari) to‘plami kollektor va baza orasidagi kuchlanish doimiy bo‘lgan holdagi (U_kconst). emitter toki (I_e) ning emitter va baza orasiga qo‘yilgan kuchlanish (U_e) ga bog‘liqligidir. Tranzistorinng chiqish xarakteristikalari (tavsiflari) to‘plami emitter toki (I_econst) doimiy bo‘lgan holda, kollektor toki (I_k) ning kollektor va baza orasidagi kuchlanish (U_k) ga bog‘liqligidar. Kollektor va baza orasidagi kuchlanish nolga teng bo‘lganda, kirish xarakteristika (tavsif) to‘g‘ri siljitilgan p-n o‘tish voltamper xarakteristika (tavsifi) sining to‘g‘ri shoxiga o‘xshash bo‘ladi. Kollektor kuchlanishi ortganda, xarakteristika (tavsif) manfiy emitter kuchlanishi tomoniga siljiydi va emitter kuchlanishi nolga teng bo‘lgan holda ham emitter orqali oqib o‘tayotgan tok noldan farqli bo‘ladi.