7-ma’ruza: bipolyar tranzistorlarning ishlash prinsipi. Zonaviy diagrammalar. Baza, emitter va kollektor toklarini hisoblash. Emitter va kollektor o‘tishlarning effektivligi. Tok bo‘yicha kuchayish koeffitsienti

(3.21)

Yaqqolroq ko‘rinish uchun (3.21) munosabatni:

(3.22)

ko‘rinishda yozish mumkin. (3.22) munosabatdan ko‘rinadiki, yuqori samaradorlikka ega emitter olish uchun, j_pe>>j_ne shart bajarilishi lozim. Bu shartning bajarilishi uchun emitter o‘tishga qanday talablar qo‘yilishini qarab chiqamiz. Hisoblash munosabatlarini soddalashtirish uchun, kollektor o‘tishda kuchlanish nolga teng deb hisoblaymiz (U_k0). Bu holda emitter o‘tish orqali oqib o‘tadigan to‘la tokni, j_ej_pej_ne , to‘g‘ri siljitilgan diod orqali o‘tayotgan tok sifatida qarash va diod tokining elektron va kovakli tashkil etuvchilari uchun yozilgan ifodadan foydalanish mumkin:

; (3.23)
(3.23) ifodani (3.22) munosabatga qo‘yib, p va n sohalar o‘tkazuvchanligi uchun ma’lum bo‘lgan , munosabatlardan foydalanib va elektronlar harakatchanligi , kovaklar harakatchanligi , hamda baza sohasida ular bir xil deb hisoblab quyidagini olamiz:
(3.24)
(3.24) ifodadan ko‘rinadiki, emitter o‘tishning maksimal samaradorligi uchun, emitter sohasi baza sohasiga nisbatan yetarlicha ko‘proq legirlangan bo‘lishi kerak. Zamonaviy tranzistorlarda emitter sohasidagi zaryad tashuvchilar konsentratsiyasi 10¹⁶-10¹⁷ sm^-3 ni tashkil qiladi, bu holda baza sohasidagi zaryad tashuvchilar konsentratsiyasi esa 10¹²-10¹³ sm^-3 ni tashkil qiladi xolos.