6 sinf Adabiyot (2009-yil nashri)

MAHMUD KOSHG‘ARIY

1. Mahmud Koshg‘ariy qaysi shaharda dunyoga kelgan? Bolasog‘un

2. Mahmud Koshg‘ariy qayerdagi maktab va madrasalarda ilmini oshirgan? Buxoro, Marv, Nishopur, Bag‘dod, Samarqand

3. Yusuf Amiriy qalamiga mansub munozarani ayting. «Bang va Chog‘ir»

4. «Devon»dagi to‘rtliklar, asosan, qanday qofiyadoshlikka ega? a-a-a-b

5. Mahmud Koshg‘ariy «Devonu lug‘ot at-turk» asarida qaysi xalqlar haqida: «...shaharlari, qishloq va yaylovlarini, ko‘p yillar kezib chiqdim, lug‘otlarini to‘pladim», – deydi? turklar, turkmanlar, o‘g‘uzlar, chigillar, yag‘molar, qirg‘izlar

6. «Devonu lug‘ot at-turk»dan olingan quyidagi misralarning mazmunini toping.

Aqtirur ko‘zum yo‘laq, Tushlanur o‘rdak, yug‘aq. Ko‘zim yoshlari buloqday oqadi, Hatto unda o‘rdak, oqqush kabi qushlar yig‘iladi, sho‘ng‘ishadi.

7. M. Koshg‘ariy «Devon»da Afrosiyobning bolalari qanday atalganini eslatadi? xoqon, xon

8. «Alp Er To‘nga» marsiyasida keltirilgan turklarning qadimiy qahramoni kim? Alp Er To‘nga

9. «Devon»dan olingan quyidagi parchada qaysi shahar haqida gap ketgan?

«U sariqligiga ko‘ra mis shahri demakdir. Buxoroga yaqindir. Bu yerda Afrosiyobning qizi – Qazning eri Siyovush o‘ldirilgan. Majusiy otashparastlar har yili bir kuni bu yerga kelib, Siyovush o‘lgan joy atrofida yig‘laydilar. Mollar so‘yib, qurbonlik qiladilar. So‘yilgan mol qonini uning mozori tepasiga to‘kadilar. Ularning odatlari shunday». Dizro‘yin shahri

10. «Devon»dagi «Qish bilan Bahor» munozarasida qaysi tasvir usuli ustunlik qiladi? jonlantirish

11. «Devonu lug‘ot at-turk» vositasida biz nechanchi asrgacha bo‘lgan adabiyotimizdagi bir qator janrlar va badiiy tasvirning o‘ziga xos xususiyatlari haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lamiz?

XI asrgacha

12. Quyidagilar ichidan noto‘g‘ri ma’lumotni toping.

1) Alp Er To‘nga haqidagi marsiya marsiya janrining bizgacha yetib kelgan eng qadimiy namunalaridan biridir. 2) Marsiya, odatda, jamiyat tarixida muayyan iz qoldirgan kishilarga bag‘ishlab yoziladi yoki to‘qiladi. 3) Alp Er To‘nga haqidagi marsiya – og‘zaki ijod mahsuli hisoblanadi. 4) Alp Er To‘nga haqidagi marsiyada Siyovushning faqat bek emas, balki «beklar begi» ekanligi aytiladi.

13. Quyidagi izohlar qaysi maqolga tegishli ekanligini toping.

«Mehnat va mashaqqatni ko‘rdi-yu, o‘tovini orqasiga yuklab oldi». Maqol mazmunan ikki qismga ajraladi. Bunda bir ishning amalga oshirilishi uchun boshqa bir ishning sabab va bahona bo‘layotgani e’tiborga olinadi. Ayni mana shu holat inson tabiatidagi bir noloyiq xususiyatning kishi ko‘z o‘ngida aniq gavdalanishi uchun imkon beradi».

«Ko‘k ko‘rdi, keragu yazti».

14. «Devonu lug‘ot at-turk» asarida muallif kitobning necha karra yozilgan (ko‘chirilgan)ligini va tuzatilganligini aytadi? D) 4 karra

15. «Devonu lug‘ot at-turk»da Vatan himoyasi, yurt taqdiri, xalq birligi va chegaralarning daxlsizligi uchun kurash g‘oyalari kuylangan she’riy va nasriy parchalar, qahramonlik qo‘shiqlarining jamlangani ham alohida e’tiborga molik bo‘lib, quyidagilardan qaysilar shular jumlasidandir? «Tangutlar bilan jang», «Yaboqular bilan jang», «Alp Er To‘nga» marsiyasi

16. «Devon»dagi xalq qo‘shiqlarining tasvir usullari nihoyatda xilma-xil bo‘lib, qaysilari tez-tez ko‘zga tashlanadi? 1) o‘xshatish; 2) talmeh; 3) qiyoslash; 4) qarshilantirish; 5) jonlantirish; 6) ishtiqoq; 7) sifatlash. 1, 3, 4, 5, 7

17. O‘zaro to‘qnashish, bir-biriga qing‘ir ko‘z bilan qarash, kabi insoniy tuyg‘ular tabiatga nisbat berilsa, adabiyotshunoslikda bu hodisaning nomi nima deyiladi? jonlashtirish

18. «Devon»da qo‘shiqning qanday turlari uchraydi? 1) mehnat va marosim qo‘shiqlari;