4-маъруза. Меҳнат таълимида ўҚитиш методлари

8.Қарама-қарши фикрлар вужудга келишининг натижасидаги муаммоли вазиятлар.
Конструкциялаш ва технологик процессларни ташкил этишда бир нарса хақида : «Мумкин-мумкин эмас», «Рационал-норационал», «Ижобий-салбий» кабилидаги зиддиятли фикрлар айтилади. Улардан қайси бири тўғрилигини исботлаш вазифаси муаммоли характерга эга бўлади.
Муаммоли вазиятлар хосил қилишнинг хар хил усуллари мавжуд. Булар ўқувчилар ўрганаётган предметлар, ходисалар орасидаги номувофиқликни очишга ундаш, бартараф қилиш учун янги билим, меҳнат малакалари зарур бўладиган амалий характердаги қийинчиликлардан, тушунчага, шахсий тажрибага зид фактларни танлаш вазиятларидан ва бошқалар.
9.Топшириқни муаммоли вазият таъсирида идрок қилиш натижасида ўқувчилар ўқув муаммоси хосил бўлади. У аввал фикр тариқасида вужудга келади, кейин эса савол шаклида ифодаланади. Муаммоли сўзлар билан ифодаланиши ўқув муаммосини таърифлаш дейилади.
Ўқитувчи ўқувчиларнинг муаммоли вазиятдаги холатларини хис этиши керак. Муаммоли таълимнинг муваффақияти кўп жихатдан муаммони кўриш ва ифодалашни қандайлигига боғлиқ.
«Москвич» автомобилининг двигатели 70 от кучи, ДТ-54 трактори двигатели 50 от кучига тенг. Бир хил плуг минса трактор тортади.
Савол қуйидагича бўлади : Двигателнинг қуввати билан машинанинг тортиш кучи орасидаги боғланишни аниқланг ?»
Демак, ўқитувчи ўқувчилар олдига муаммолик масалани қўйиши лозим. Муаммони ечишда муаммоли таълимнинг даражаси, номустақил, ярим мустақил, мустақил ва ижодий фаолликка ажратиш керак.
Биринчи даражаси – номустақиллик - фаоллик муаммоси. Ўқитувчи ўқувчиларни муаммога олиб киради, уни ифодалайди, ишлаш учун фактли материал танлайди, ўқув муаммоларини хал қилиш методларини кўрсатади ва уларни иштирокида хал қилади.
Иккинчи даража – ярим мустақил фаоллик. Ўқитувчи муаммоли вазиятни вужудга келтиради, ўқувчилар ўқув муаммосини ифодалашга ёрдам беради.