4-lekciya tema

Toklar rеzonansi

R (g ), L (bL) hám C (bC ) lar parallel jalǵanǵan elektr shınjırida tok tómendegi formula menen anıqlanadı

I = YU = U

Induktiv hám sıyımlılıq reaktiv ótkezgisliklari óz-ara teń bolǵan jaǵdayda bólek áhmiyetke iye. Ol waqıtta tolıq ótkezgislik u=g, sebebi b=bL-bC =0, tolıq tok bolsa

I = g U (6.17)

Eń kishi bahaǵa iye bolıp tek aktiv quraytuǵınnan ibarat boladı I=I_a. Dеmek, cos=1, b_{L hám} b_C Ótkezgislikli tarmaqlar daǵı toklar (6.17) Ańlatpanı esapqa alǵan halda hám , Yaǵnıy bahaları tárepinen teń (I_L=I_C) Hám shınjırni tolıq tokınan bL/g ret úlken bolıwı múmkin (Eger b_L=b_C>0 bolsa). Qaralayotgan jaǵdaydıń vektor diagramması 9. 3-súwretda kórsetilgen.

R, L hám C elementler parallel jalǵanǵanda b_L=b_C Reaktiv ótkezgislikli I_L hám I_C Tarmaqlar daǵı toklar óz-ara teń bolıp, shınjırnıń tolıq tokınan mánisi tárepinen úlken bolıwına toklar rezonansi rejimi dep ataladı. Bul rejim ushın b_L=b_C>g bolsa b_L=b_C >0 ,:

, , .



>0 >0 .

4.19-súwret. Toklar rezonansi rejiminiń vektor

diagramması hám grafigi

Toklar rezonansi rejiminde qaralayotgan shınjır derekke salıstırǵanda, ózin tek aktiv ótkezgislikli elementten ibarat tutınıwchidek tutadı.

Haqıyqatlıqtan da L hám C parallel tarmaqlardan oqayotgan toklar, derek tárepinen berilip atırǵan toknen bir neshe ret úlken bolıwı múmkin. Lekin bul toklar mudamı faza tárepinen keri bolıp tabıladı (4. 19 -súwret). Bul sonı ańlatadıki, derekti kernewi tárepinen saqlap turılatuǵın, dáwirdiń hár bir sharasına induktiv tútediń magnit maydan energiyası menen kondensatordıń elektr maydan energiyası ortasında energiya almasinuvi júz boladı.

Jeke halda, aktiv ótkezgislik g =0, tola tok I =g U =0. Jabıq LC-konturda tok ótedi.

Real jaǵdayda induktiv katushkahám kondensator aktiv qarsılıqqa iye boladı. Bunday shınjırnıń elektr sxemasın 4. 20 -súwrettegidek oyda sawlelendiriw múmkin.

4.20-súwret

Toklar rezonansi bunday shınjırda bL = bC bolǵanda gúzetiledi, bul jerde

, .

Sebebi toklar rezonansida b_L=b_C hamda ₁ hám ₂ Toklardıń reaktiv qurawshıları mánisi tárepinen teń bolıp, keri belginde boladı.

Sol sebepli

Sanaatda tiykarǵı qarıydarlar RL xarakterge iye bolǵanlıǵı sebepli induktiv reaktiv quwatlılıqlı kemeytirip, tarmaqtıń quwat koeffisientini asırıw maqsetinde qarıydarlarǵa kondensatorlar bateriyasi óleńadi. Kondensatorlar batariyasinıń reaktiv sıyımlılıq quwatı apparattıń reaktiv induktiv quwatın bólekan kompensasiyalab, qarıydardan tarmaqqa qaytarılatuǵın ulıwma reaktiv quwatınıń muǵdarın hám tásirin kemeytiwge járdem beredi, yaǵnıy

Q=Q_L = Q_C

Nátiyjede apparattıń (bunıń nátiyjesinde sex vakorxananıń) quwat koeffisienti asıp, uzatıw sımlarındaǵı tok hám liniyadagi quwat ısırapı hám de derek tolıq quwatınıń azayıwına múmkinshilik boladı.