|
-жадвал
Харажатларни моддалари бўйича таҳлили
№
|
Харажат моддалари
|
Хақиқиатда ишлаб чиқарилган маҳсулот хажми, минг сўм
|
Фарқланиши (+,-)
|
Режа таннархи бўйича
|
Хақиқий таннархи бўйича
|
Минг сўм
|
% да
|
Режага нисбатан
|
Жами режа таннархига нисбатан
|
А
|
Б
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
Хом ашё ва материаллар
|
43456
|
37865
|
-5591
|
-12,9%
|
-2,75%
|
2
|
Кайтарилган чиқитлар
|
-96
|
-107
|
-11
|
+11,5%
|
-0,01%
|
3
|
Хом ашё ва метираллар сарфи чиқитлар қайтарилган холда (1-2)
|
43360
|
37758
|
-5602
|
-12,9%
|
-2,75%
|
4
|
Кархона ва ташкилотлардан сотиб олинган буюмлар, ярим фабрикатлар ва ишлаб чиқариш характеридаги хизматлар
|
19344
|
17134
|
-2210
|
-11,4%
|
-1,09%
|
5
|
Технологик мақсадлар учун электр энергия ва ёқилғи сарфи
|
1006
|
1024
|
+18
|
+1,8%
|
+0,01%
|
6
|
Моддий харажатлар жами
|
63710
|
55916
|
-7794
|
-12,2%
|
-3,83%
|
7
|
Ишчиларнинг асосий иш хақи
|
46783
|
42424
|
-4359
|
-9,3%
|
-2,14%
|
8
|
Ишчиларнинг қўшимча иш хақи
|
8561
|
8545
|
-16
|
-0,2%
|
-0,01%
|
9
|
Ижтимоий суғурта харажатлари
|
23730
|
21353
|
-2377
|
-10,0%
|
-1,17%
|
10
|
Иш хақи ва ажратмаларга харажатлар жами
|
79074
|
72322
|
-6752
|
-8,5%
|
-3,32%
|
11
|
Ишлаб чиқаришга тайёрлаш ва ўзлаштириш харажатлари
|
2561
|
2549
|
-12
|
-0,5%
|
-0,01%
|
12
|
Ускуналарни сақлаш ва ишлатиш харажатлари
|
10716
|
10329
|
-387
|
-3,6%
|
-0,19%
|
13
|
Цех харажатлари
|
13170
|
12873
|
-297
|
-2,3%
|
-0,15%
|
14
|
Умумхўжалик харажатлари
|
18420
|
18515
|
+95
|
+0,5%
|
+0,05%
|
15
|
Ишлаб чиқаришни тайёрлаш ва ўзлаштириш харажатлари жами
|
44867
|
44266
|
-601
|
-1,3%
|
-0,30%
|
16
|
Бракдан йўқотишлар
|
X
|
72
|
+72
|
X
|
+0,04%
|
17
|
Бошқ ишлаб чиқариш харажатлари
|
15903
|
19554
|
+3651
|
+23,0%
|
+1,79%
|
18
|
Товар маҳулотнинг жами ишлаб чиқариш таннархи
|
203554
|
192130
|
-11424
|
-5,6%
|
х
|
Хулоса: корхонада моддий харажатлар режа таннархига нисбатан 7794 минг сўмга, нисбий ифодада 12.2 фоизга кам сарфланган, жами режа таннархида моддий харажатлар ўзгаришининг салмоғи 3.38 фоизга тенг бўлган.
Иш хақи ва иш хақидан ажратмалар режа танархига нисбатан 6752 минг сўмга, нисбий ифодада 3.32 фиозга кам сарфланган.
Маҳсулотнинг режа таннархи 11424 минг сўмга кам бўлган, нисбий ифодада маҳсулотнинг тўлиқ таннархи 12.2 фоизга орзонлаштиришга эришилган. Бу ўзгаришларни албатта ижобий санаш мумкин.
Моддий, меҳнат ҳақи, асосий воситаларни сақлаш ва ишлатиш харажатлари таҳлили
Моддий харажатлар.Моддий харажатлар ишлаб чиқариш харажатларининг асосий қисмини ташкил этади ва шу сабабли ҳам уларнинг таҳлил этишга муҳим аҳамият қаратилади.
Моддий харажатлар таҳлил олдига қуйидаги вазифалар қўйилади:
-моддий харажатларнинг режага ва ўтган йилларга нисбатан ўзгаришларини ва уларнинг ўзгаришига тасир этувчи омилларни ўрганиш;
-моддий харажатларни иқтисод қилиш юзасидан имкониятларни аниқлаш;
-маҳсулотнинг моддий харажатлар сиғимига баҳо бериш ва уни улардан самарали фойдаланишнинг ички имкониятларини аниқлаш;
-моддий ресурслардан тежамли ва натижали фойдаланиш йўлларини аниқлаш.
Моддий харажатлар таҳлили уларнинг ўзгаришини ўрганишдан бошланади. Моддий харажатларнинг ўзгариши ва уларнинг ўзгаришига таъсир этувчи бирликларни қуйидаги жадвал маълумотлари асосида кўриб ўтишимиз мумкин.
-жадвал
Модий харажатлар ва уларнинг ўзгариши, ўзгаришга таъсир этувчи омиллар таҳлили
Моддий харажатлар ва уларнинг ўзгаришига тасир этувчи омиллар
|
Суммаси
|
1.Режа бўйича моддий харажатлар
|
35250
|
2.Хақиқатдаги маҳсулот хажми ва таркиби бўйича қайта ҳисобланган режадаги моддий хараждатлар
|
35600
|
3.Хақиқатдаги моддий харажатлар
|
35700
|
4.Жами ўзгариш
|
+450
|
Шу жумладан:
|
|
4.1.Ишлаб чиқариш хажмининг ўзгариши ҳисобига
|
+3525 (35250*10/100)
|
4.2.Ишлаб чиқарилган маҳсулот структурасининг ўзгариши ҳисобига
|
-3175 (35600-35250-3525)
|
4.3.Материаллар тарикибининг ўзгариши ҳисобига
|
+100 ( 35700-35600)
|
Маҳсулот ишлаб чиқариш хажмининг ўсиш даражаси 10 %
Хулоса: моддий харажатларнинг режа рўйича таннархи 35250 млн. сўм қилиб белгиланган. Лекин, унинг хақиқий таннархи 35700 млн. сўмга тенг бўлган. Моддий харажатларнинг жами ўзгариши +450 млн сўмни ташкил қилган. Ўшбу ўзгаришга ишлаб чиқариш хажмининг ўзгариши ҳисобига (моддий харажатлар ўзгарувчан харажатлар таркибига кириб махсулот ишлаб чиқариш хажмига мос равишда ўсиб бориши туфайли) +3525 млн. Сўмга ортганлигини, ишлаб чиқарилган махсулотларнинг структуравий ўзгаришлари ҳисобига -3175 млн. сўмга камайганлигини, материаллар таркибининг ўзгариши ҳисобига ўзгариш +100млн сўмни ташкил этганлигини кўриш мумкин. Барча омиллар таъсирини жамласак унинг умумий ўзгаришга тенг эканлигини кўриш мумкин (+3525+(-3175)+100)
Иш хақи харажатлари таҳлили.
Иш ахақи харажатлари ишлаб чиқариш корхоналарида салмоғи бўйича моддий харажатлардан кейин иккинчи ўринда турувчи харажат элементи ҳисобланади. Уз навбатида иш хақи харажатлари учинчи муҳим харажат элементи, иш хақидан ажратмаларнинг учун ҳам асос бўлади. Иш хақидан ажратмаларнинг кичик ва йирик бизнес вакилларига нисбатан 15 ва 25 фоизлик нормалари белгиланган. Иш хақидан ажратмаларнинг маҳсулот ишлаб чиқариш таннархида сиғимийлик даражаси иш хақига бирлаштирилган ҳолда ўрганилади. Энг муҳим кўрсаткичлар сифатида таҳлил этишда қуйидаги кўрсаткичлар таркибланади: иш хақи фонди, битта ходимга тўғри келадиган ўртача ойлик иш хақи, бир ишчига тўғри келадиган иш ўртача ойлик иш хақи, бир кунлик ўртача иш ҳақи, бир соатлик ўртача иш хақи.
жадвал
Корхонада иш хақи фондининг таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Саноат ишлаб чиқариш ходимлари
|
Ишчилар
|
Иш хақи фонди, милн.сўм
|
|
|
Ўтган йил
|
17706,9
|
17116.5
|
Хакикатда
|
26025,6
|
19767.0
|
Фарқи +,-
|
+8318.7
|
+2650.5
|
Ходимларнинг ўртача рўйхат сони, киши
|
|
|
Ўтган йил
|
1065
|
844
|
Хакикатда
|
962
|
769
|
Фарқи +,-
|
-103
|
-75
|
Ходимларнинг ўртача иш хақи, минг сўм
|
|
|
Ўтган йил
|
16626.2
|
20280.9
|
Ҳисобот йили
|
27053.6.
|
25704.4
|
Фарқи +,-
|
+10427.4
|
+5426.6
|
Иш хақининг фондининг жами ўзгариши, минг сўм
|
+8318.7
|
+2650.5
|
Шу жумладан:
|
|
|
Ходимлар сони ўзгариши ҳисобига, минг сўм
|
-1712.5
|
-1521.0
|
Ўртача иш хақи ўзгариши ҳисобига, минг сўм
|
+10031.1
|
+4171.5
|
Хулоса: корхонада иш хақи фондининг ўтган йилга нисбатан ўзгариши саноат ишлаб чиқариш ходимлари бўйича 8318.7 млн.сўмни, ишчилар бўйича 2650.5 млн. сўмни ташкил қилган.
Ходимларнинг ўртача рўйхатдаги сони саноат ишлаб чиқариш ходимлари бўйича 103 кишига, ишчиларнинг ўртача рўйхапт сони 75 к шига ўтган йилга нисбатан кам бўлган.
Ходимларнинг ўртача иш ҳақи саноат ишлаб чиқариш ходимлари бўйича +8318.7 минг сўмга, ишчилар бўйича 2650.5 минг сўмга ўтган йилга нисбатан ўсганлигини кўриш мумкин.
Иш хақи фондининг ўзгаришига таъсир этувчи бирликлар сифатида ходимлар сонинг ўзгариши ва ўртача бир ходимга тўғри келадиган иш хақининг ўзгариши хисоб китогб қилинади. Корхонада ушуб омиллар ҳисобига меҳнат ҳақи фондининг ўзгариши саноат ишлаб чиқариш ходимларига нисбатан +10031 минг сўм(бир ходимга ўртача иш хақининг ўзгариши(10427.4)) ва -1712.5 минг сўмни(саноат ишлаб чиқариш ходилари сонининг ўзгариши ҳисобига(-103)) ташкил этаган.
Ишлчиларнинг меҳнат ҳақи фондининг ўтган йилга нисбатан ўзгаришига таъсир этувчи омиллари ҳисоб китоби мос равишда +4171.5 минг сўм ва -1521.0 минг сўмга тенг бўлган.
Битта ходимга ёки битта ишчига тўғри келадиган иш хақи ўзгаришларига таъсир этувчи омилларни қуйидаги жадвал маълумотлари асосида хисоб-китоб қилиш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
