|
-жадвал
Иқтисодий элементлари бўйича ишлаб чиқариш харажатлари таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Ўтган йил
|
Ҳисобот йили
|
Ўсиш даражаси, %
|
Фарқи
(+ , -)
|
сумма,
минг сўм.
|
таркиби,
%
|
сумма, минг сўм
|
таркиби,
%
|
Сумма, минг сўм.
|
таркиби, процент даражаси
|
Моддий харажатлар
|
434236
|
80,25
|
539694
|
78,66
|
124,29
|
+105458
|
-1,59
|
Меҳнат хақи харажатлари
|
63014
|
11,64
|
79500
|
11,59
|
126,16
|
+16486
|
-0,05
|
Ягона ижтимоий тўлов
|
22641
|
4,18
|
28012
|
4,08
|
123,72
|
+5371
|
-0,10
|
Амортизация
|
7194
|
1,33
|
9214
|
1,34
|
128,08
|
+2020
|
+0,01
|
Бошқа харажатлар
|
14046
|
2,60
|
29659
|
4,33
|
211,16
|
+15613
|
+1,73
|
Жами харажатлар
|
541131
|
100,00
|
686079
|
100,00
|
126,79
|
+144948
|
-
|
Ишлаб чиқариш хажми
|
572668
|
-
|
717416
|
-
|
125,30
|
+144748
|
-
|
Бир сўмлик маҳсулотга, (сотилган маҳсулотга) тўғри келадиган ишлаб чиқариш харажатлари
|
0,9449
|
-
|
0,9563
|
-
|
101,2
|
+0,0114
|
-
|
Хулоса: таҳлил натижалари шуни кўрсатадики корхонада ишлаб чиқариш харажатларининг жами ўзгариши 144948 минг сўмга ёки 26.79 фоизга ўсганлигини кўриш мумкин.
Энг юқори ўзгаришлар моддий харажатлар (10548 минг сўм ёки 24.29 %), меҳнат хақи харажатлари (16486 минг сўм ёки 26.16 %) қаторига тўғри келади. Албатта иш хақидан ажратмалар қаторига ҳам меҳнат ҳақи ўзгаришига мос равишда ошиб боради.
Ишлаб чиқариш харажатларининг вертикал таҳлилдан кўринадики жами ишлаб чиқариш харажатлари таркибида моддий харажатлар салмоғи энг юқори нормани ташкил этган.
Бир сўмлик маҳсулотга қилинган ишлаб чиқариш харажатлари ўтган йилга нисбатан 1.2 % га ёки 1.14 тийинга ўзгарган.
Харажатларни фаолият турлари, жавобгарлик марказлари калькуляция моддалари бўйича таҳлили
Фаолият турлари бўйича харажатлар қуйидаги турларга ажратилади:
-ишлаб чиқариш (иш бажариш, хизмат кўрсатиш)харажатлари;
-тижорат харажатлари;
-бошқарув харажатлари.
Асосий фаолият тури сифатида маҳсулот ишлаб чиқариш ва тушумнинг энг юқори улушига эга бўлган фаолият тури белгиланади.
-жадвал
Ишлаб чиқариш харажатларини фаолият турлари
бўйича таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Ўтган йил
|
Ҳисобот йили
|
Фарқи
(+/-),
минг сўм
|
Ўсиш даражаси,
%
|
суммаси, минг сўм.
|
таркиби, %
|
суммаси, минг сўм.
|
таркиби, %
|
Умумхўжалик фаолияти бўйича жами харажатлар
Шу жумладан:
|
752016
|
100,00
|
988669
|
100
|
236653
|
131.46
|
1. Жами ишлаб чиқариш харажатлари
|
541131
|
71.95
|
686079
|
69.39
|
+144948
|
126.78
|
2.Тижорат харажатлари, минг сўм
|
125640
|
16.72
|
186540
|
18.87
|
+60900
|
148.47
|
3. Бошқарув харажатлари, минг сўм
|
85245
|
11.33
|
116050
|
11.74
|
+30805
|
136.13
|
2.Сотилган маҳсулот хажми, минг сўм
|
572661
|
-
|
717416
|
-
|
+141755
|
125.27
|
4.Бир сўмлик сотилган маҳсулотга тўғри келадиган ишлаб чиқариш харажатлари
|
0.9449
|
-
|
0.9563
|
-
|
+0.0114
|
101.2
|
5.Бир сўмлик сотилган маҳсулотга тўғри келадиган тижорат харажатлари
|
0.2193
|
-
|
0.2600
|
-
|
+0.0407
|
118.5
|
6.Бир сўмлик сотилган маҳсулотга тўғри келадиган бошқарув харажатлари
|
0.1488
|
-
|
0.1617
|
-
|
+0.0129
|
108.6
|
Жавобгарлик марказлари бўйича харажатлар таҳлили. Жавобгарлик марказларининг одатда фойдага, харажатга ва инвестицияга нисбатан турлари таркибланади.
Фойда бўйича жавобгарлик марказлари даромад ва харажатларни ўрганишини ва фойдани максималлаштиришни, харажатларни ўрганиш эса фақат харажатларни минималлаштиришга қаратилган. Инвестицияга нисбатан эса нафақат даромад ва харажатлар, балки фойданинг ишлатилиши ҳам баҳоланади.
Ишлаб чиқариш ҳисоби бўйича жавобгарликнинг қуйидаги марказлари белгиланади: таминот; ишлаб чиқариш; сотиш ва бошқарув.
Корпоратив бошқарув назарияси ва амалиётига кўра корхоналар таркибий бирликлари, бўлимлар, дўконлар, хизматлар
ёки гуруҳлар молиявий жавобгарлик марказлари ҳисобланади. Уларнинг раҳбарлари муайян йўналиш ва менежмент вазифаларини бажариш учун маъсулдирлар.
Харажатлар бўйича жавобгарлик мараказлари - харажатларни бюджетлаш бўйича вазифаларни бажариш учун маъсул бўлган бўлинма (бирликлар тўплами)дир.
Корхонада харажатлар бўйича жавобгарлик марказлари қуйидаги бўлимларда ташкил топади:
-бошқарув фаолияти;
-маркетинг фаолияти;
-информацион технологиялар;
-логистика;
-омбор фаолияти;
-таминот;
-ишлаб чиқариш.
Даромад марказлари жавобгарлик марказлари:
-сотиш (товарлар турлари бўйича);
-филиаллар, бўлимлардан иборат.
Харажатлар бўйича жавобгарлик марказлари-цех, участка, бригада, бўлимлардан иборат.
-жадвал
Жавобгарлик марказлари бўйича харажатлар
таҳлили (млн. сўм)
Назорат қилинадиган харажатлар
|
Харажатлар
|
Харажатларнинг ўзгариши, +,-
|
Смета бўйича
|
Хақиқатда
|
Ой давомида
|
Йил бошидан
|
№1-бўлим мастери ҳисоботи
|
1.Материаллар
|
100.0
|
98.0
|
-2.0
|
-1.0
|
2.Иш хақи
|
50.0
|
51.0
|
+1.0
|
+0,5
|
3.Хизмат кўрсатувчи таркиб иш хақи
|
22.0
|
22,5
|
+0,5
|
+0,3
|
4.Ёқилги ва электр энергия
|
18.0
|
19.0
|
+1.0
|
+0,7
|
5.Ускуналар ишлатиш ва тамирлаш харажатлари
|
20.0
|
19,5
|
-0,5
|
-0,5
|
6.Бошка харажатлар
|
10.0
|
10,5
|
+0,5
|
-0,3
|
7.Жами харажатлар
|
220.0
|
220,5
|
+0,5
|
-0,3
|
№1 цех бошлиғи хисоботи
|
1.Цех бошқаруви аппаратини саклаш харажатлари
|
40.0
|
41.0
|
+1.0
|
-
|
2.Бошқа цех таркибини сақлаш харажатлари
|
30.0
|
29.0
|
-1.0
|
-2.0
|
3.Бино, иншоат ва инвентарларни жорий сақлаш харажатлари
|
100.0
|
102.0
|
+2.0
|
-1.0
|
4.Самадорликка тасир этмайдиган харажатлар
|
X
|
2.0
|
+2.0
|
+5.0
|
5.Цехнинг бошқа харажатлари
|
30.0
|
29.0
|
-1.0
|
-3.0
|
6.Цех бўйича жами харажатлар
|
200.0
|
203.0
|
+3.0
|
-1.0
|
Бўлимлар бўйича харажатлар
|
№1 бўлим
|
220.0
|
220,5
|
+0,5
|
-0,3
|
№2 бўлим
|
200.0
|
205.0
|
+5.0
|
+7.0
|
№3 бўлим
|
280.0
|
278.0
|
-2.0
|
-3.0
|
7.Бўлимлар бўйича жами харажат
|
700.0
|
703,5
|
+3,5
|
+3,7
|
8.Цех бўйича барча харажатлар
|
900
|
906,5
|
+6,5
|
+2,7
|
Иқтисод бўйича директор ўринбосари ҳисоботи
|
1.Корхонани бошқаруви харажатлари
|
200.0
|
206.0
|
+6.0
|
+10.0
|
2.Умумхўжалик харажатлари
|
200.0
|
195.0
|
-5.0
|
-7.0
|
3.Солиқлар, йиғимлар ва ажратмалар
|
100.0
|
100.0
|
-
|
+1.0
|
4.Самарадорликка тасир қилмайдиган харажатлар
|
х
|
50.0
|
50
|
100
|
5.Жами (корхона бўйича барча) харажатлар
|
500.0
|
551.0
|
51
|
104
|
6.Цехлар бўйича харажатлар
|
|
|
|
|
№1 Цех
|
900.0
|
906,5
|
+6,5
|
+2,7
|
№2 Цех
|
800.0
|
790,5
|
-9,5
|
-2,7
|
№3 Цех
|
1000.0
|
1005.0
|
5
|
10
|
Цехлар бўйича жами:
|
2700.0
|
2702.0
|
2
|
10
|
7. Корхона бўйича барча харажатлар
|
3200.0
|
3253.0
|
53
|
114
|
Калькуляция моддалари бўйича таҳлил. Маҳсулотларнинг ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган харажатлари таркибини иқтисодий элементлари ва моддалари бўйича қуйидаги таркибда бериш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
