4 – mavzu: Tokarlik gurihidagi dastgohlar, ularning tuzilish va ishlash prinsipi. Reja

5.8 – shakl. Spiral parmaning qismlari va elementlari

Qattiq materiallarga ishlv berish uchun qattiq qotishma plastinkasi kavsharlangan (5.9 – shakl, a) yoki spiralsimon uchlik payvandlanganparmalar (5.9 – shalk,b) ishlatiladi. Teshiklarga ishlov berishda yuqori unumga va aniqlikka erishish uchun kesish qirralari ko’p bo’lgan yo’nuvchi asbob zenker (5.10 - shakl) ishlatiladi. Zenker teshik o’qining hlatini to’g’rilamaydi: agar zenker bilan ishlagunga qadar teshikning o’qiga nisbatan chetga chiqishlar bo’lgan bo’lsa, u zenkerlashdan keyin ham saqlanadi. Teshiklarga aniq va toza ishlv berish uchun ko’p keskichli, o’lchamli asboblar – razvyortkalar ishlatiladi.

Mashinalarga ko’pincha turli tashqi va ichki rezbali sirtlarga ega bo’lgan detallar ishlatiladi. Bularga mahkamlash vintlari va gaykalari, aylanma harakatni ilgarilanma harakatga o’zgartirib beruvchi surish vintlari, yuk ko’tarish vintlari kiradi. Plashka asbobsozlik po’latidan tayyorlangan hamda o’yiladigan rezbaga o’xshash rezbaga ega bo’lgan gaykaga o’xshaydi.
Metrik razbalar burchagi M 60⁰ bo’lgan uchburchak profilga ega. Metrik rezbalar yirik qadamli mayda qadamli xillarga bo’linadi. Yirik rezbalarda diametri kattalanishi bilan rezbaning qadami ham kattalashadi, bu rezbaning eng katta qadami 6 mm. Mayda rezbalarning qadami diametriga bog’liq emas.
Diametri 20 mm gacha bo’lgan ichki rezbalar tokarlik dastgohida metchiklar bilan o’yiladi. Metchik diametri, qadami va rezba profilining burchagi o’yiladigan rezbanikiga o’xshash vintdan iborat bo’lib, asbobszlik po’latidan tayyorlanadi va bo’ylama qirindi chiqadigan ariqchalarga ega.



5.9 – shakl. Qattiq qotishmali parmalar:
a – kavsharlangan plastinkali, b – kavsharlangan kronkali,
v – yaxlit qattiq qotishmali, 1 – ish qismi, 2 – quyruq

5.10 – shakl. Zenkerlar: a – qurilma (zenker qismlari), b – to’rt peroli yaxlit tezkesar zenker, v – qattiq qotishmali zenker, g – tezkesar uchlik, d – qattiq qotishmali uchlik, e – qo’yiladigan pichoqli uchlik.