4 – mavzu: Tokarlik gurihidagi dastgohlar, ularning tuzilish va ishlash prinsipi. Reja

5.4. shakl. surish harakatining yo’nalishiga qarab
keskichlarning turlari: a – chapaqay, b – o’naqay





5.5. shakl. Keskichlar kallaklarining shakllari a – to’g’ri, b –qayirma, v – cho’ziq

O’tuvchi keskichlar to’g’ri va qayirma bo’lishi mumkin (5.5 – shakl a.b). Qayirma keskichlar bilan tashqi stilindirik yuzalarni ham, detallarning torestini ham yo’nish mumkin.

O’tuvchi keskichlarning plandagi bosh burchagi = 30 – 60⁰ ; plandagi burchakning kichik qiymati zagotvka uzunligining diametriga nisbatan 5 dan kichik bo’lgan / d < 5 bikr zagotovkalar uchun xosdir.
Xomaki yo’nish uchun uslari R = 0,5 – 1 mm radius bilan yumalqlangan keskichlar ishlatiladi, chunki keskich uchidagi radius qancha katta bo’lsa, yuza shuncha toza yo’niladi.
Tozalab yo’nish uchun yumaloqlanish radiuslari R = 3 ÷ 5 mm bo’lgan tozalab yo’nuvchi keskichlardan foydalanish maqsadga muvofiq . Cho’yanga ishlov beradigan qattiq qtishmali keskichlar o’tkir qirrali, po’latga ishlv beradigan keskichlarning qirrasi ensiz faskali bo’ladi.
Pog’nali vallarga ishlov berish unumdorligi ishlov berish sxemasini to’g’ri tanlashga bog’liq. Qoldirilgan quyimning hammasi keskichning bir marta o’tishda yo’nilsa, yo’nishning bunday sxemasi unumli bo’ladi. Bunday keskichning umumiy surilish yo’li pog’onalar uzunliklarining yig’indisiga, ya’ni zagotovkaning umumiy uzunligiga teng L = L₃ + L₂ + L₁ mm (7.6 - shakl).
Yassi torest sirtlarga va chiqiqlarga quyidagi talablar qo’yiladi:tekislik ya’ni do’nglik va boltiqlik bo’lmasligi kerak; o’qqa nisbatan perpendikulyarlilik; chiqiq yoki torest sirtlarining o’zar paralelligi.
Torest sirtlariga ishlov berishdan oldin zagotovkalar boshqa stilindrik sirtlarga ishlov berishdagi kabi usullar bilan mahkamlanadi.
T
orest va chiqiqlarni yo’nishda o’tuvchi to’g’ri, (5.7- shakl,a), o’tuvchi qayirma, (5.7 – shakl,b) o’tuvchi tirak (5.7 – shakl,v) shuningdek, maxsus torest yo’nuvchi keskichlar ishlatiladi.
5.6 – shakl. Pog’onali valni yo’nish sxemasi: a- bitta o’tishda qoldirilgan quyimni uchastkalar uzunligi bo’yicha ajratib, b – qoldirilgan quyimni uchastkalar chuqurligi bo’yicha ajratib uchta o’tishda





5.7 – shakl. keskichlar bilan torestlarni yo’nish a – to’g’ri o’tuvchi keskich bilan, b – o’tuvchi qayirma keskich bilan, v – o’tuvchi tirak keskich bilan, g – torest yo’nuvchi keskich bilan.

Parmalash – teshiklarga ishlov berishning yuqori unumli usulidir, parmalash bilan yuqori aniqlikdagi o’lchamni 5 – klassgacha, sirtning silliqligini 3 – klassgacha etkazish mumkin.

Spiralsimon parma parmalashda eng keng tarqalgan. Parma ish qismi, bo’yin va quyruqdan tashkil topgan (5.8 - shakl). parmaning kesuvchi qirrasi joylashgan jyi kesuvchi qismi deb ataladi.parmaning quyrug’i uni dastgohga mahkamlash uchun xizmat qiladi.