3D modellashtirish va raqamli animatsiya

Nazorat savollari 
1.
Obyektni tasvirlashda nurlarni teskari trassirovkalash usuli 
nimadan iborat? 
2.
Obyektni ekranga to‘g‘ri proeksiyalash usuli nimadan iborat? 
3.
Real grafik tizimlarda obyektlarni tasvirlashning qanday 
usullaridan foydalaniladi? 
4.
Grafik tizimlardagi konveyer bosqichlarini sanab bering. 
5.
Grafik konveyerdagi xost protsessori vazifasi nimadan iborat? 
6.
Geometrik va rastr protsessorlarida qanday amallar bajariladi? 
7.
Piksel protsessorida kiruvchi va chiquvchi ma’lumotlar nima-
lardan iborat bo‘ladi? 
8.
Kadr buferi indekslash blogi qanday vazifalarni bajaradi? 
Tayanch iboralar: 
nurlarni trassirovkalash, to‘g‘ri proeksiya-
lash, tabiiy konveyer, grafik konveyer, xost protsessor, piksel 
protsessori. 

---

35 
3-BOB. KOMPYUTER GRAFIKASINING GEOMETRIK 
PRIMITIVLARI 
 
3.1. Poligonlar 
Poligonal to‘r (ingliz tilidan polygon mesh) — bu hajmiy 
modellashtirish va uch o‘lchovli kompyuter grafikasida ko‘pyoqli 
obyekt shaklini aniqlaydigan uchlar, qirralar va yoqlar majmuasidir. 
Odatda, yoqlar uchburchaklar, to‘rtburchaklar yoki boshqa oddiy 
qavariq ko‘pburchaklar (poligonlar) bo‘ladi va bu esa renderlashni 
soddalashtiradi, biroq to‘r umuman olganda bukilgan ko‘pburchak 
yoki teshikchali ko‘pburchaklardan ham tashkil topgan bo‘lishi 
mumkin. Bu yerda renderlash (ingl. Rendering – “Vizualizatsiya”) – 
kompyuter dasturlari yordamida model bo‘yicha tasvirni olish 
jarayonini belgilovchi kompyuter grafikasi atamasidir. 
Poligonal to‘r haqidagi ta’limot – bu kompyuter grafikasi va 
geometrik modellashtirishning katta qismi hisoblanadi. To‘rlar 
ustida amalga oshiriladigan ko‘pgina amallar bul algebrasi, 
silliqlash, soddalashtirish va shu kabilarni o‘z ichiga oladi. 
Poligonal to‘rning har xil ko‘rinishlari turli maqsadlar va ilovalar 
uchun foydalaniladi. Poligonal to‘rlarni tarmoqlar orqali uzatish 
uchun “oqimli” va “progressiv” to‘r kabi tarmoq tasvirlaridan 
foydalaniladi. Poligonal to‘r faqat sirtni aniq tasvirlasi, hajmiy 
to‘rlar poligonaldan farqli holda, ham sirtni, ham hajmiy tuzilishni 
aniq tasvirlashga imkon beradi. Poligonal to‘r kompyuter 
grafikasida keng qo‘llaniladi va ular uchun nurlarning 
yo‘nalishlarini belgilash (trassirovka), to‘qnashuvlarni aniqlash, 
qattiq jismlar dinamikasi kabi algoritmlari aniqlangan. 
Poligonal to‘rning matematik ekvivalenti – strukturalash-
tirilmagan to‘r kombinatoriya geometriyasi usullari bilan 
o‘rganiladi.