|
1. Ҳуқуқий консультация ва музокаралар босқичлари.
Авваллари тор доирадаги касбий фаолиятнинг бир қисмини ташкил этган ҳуқуқий консультация ва музокаралар, ҳозирги кунда кўплаб одамлар ва ташкилотлар ҳаётининг ажралмас қисми ҳисобланади.
Инсоният тарихи одамлар орасидаги кўплаб оғзаки ва оғзаки бўлмаган ўзаро алоқа усулларига гувоҳ бўлган. Уларнинг энг муҳимлари: маслаҳатлашмоқ, мунозара қилмоқ, давра суҳбатлари, арбитражлар, суҳбат, ёзишмалар ва воситачилик.
Замонавий ҳуқуқшунос учун ишонтириш кўникмалари ва бошқа одамлар билан келишмоқлик – уларни профессионал муваффақиятга эришиш учун доимо такомиллаштириб бориш керак бўлган энг муҳим кўникмалардир.
Ҳуқуқшуноснинг профессионал фаолияти натижалари асосан шахсий учрашувлар, суҳбатлар, йиғилишларга боғлиқ. Учрашувлар ва суҳбатларни ўтказиш қоидаларини ва биринчи қарашда аҳамиятсиз бўлмаган учрашувларни қолдирмаслик керак, чунки бу қоидаларга мунтазам риоя қилиш энг тўғри хатти-ҳаракатлар маҳоратини оширади ва, охир-оқибатда, ишдаги муваффақиятга ҳисса қўшади.
Музокаралар жараёни тўғрисида ҳуқуқшунос нималарни билиши керак?
Музокаралар – аслида, ҳар қандай аниқ натижага эришиш учун амалга ошириладиган икки ёки ундан ортиқ одам ўртасида фикр алмашиш жараёни. Катта миқдордаги музокаралар ҳар бир инсон ҳаётида мавжуд – ҳаммамиз ҳам биров билан вақти-вақти билан музокарага киришиб, бирор нарсага рози бўлишимиз керак. Ишга жойлашиш, муҳим шартномани тузиш, потенциал бизнес шериклари билан учрашув, мижозга товарлар ёки хизматларни сотиш, оилавий маслаҳат ва бошқалар – буларнинг барчаси музокаралардир.
Музокаралар босқичи.
1-босқич: Тайёргарлик босқичи.
Музокараларни тайёрлаш жуда муҳим босқичдир, чунки бунда барча бўлажак жараённинг асоси яратилади. Тайёргарлик босқичининг ҳар бир элементи муҳим аҳамиятга эга ва вазифаларнинг бажарилишига таъсир қилиши мумкин. Ҳатто музокараларнинг тайёргарлик босқичларидан бирортасига етарли эътибор берилмаган бўлса, тайёргарлик самарадор ўтди, деб ҳисоблаб бўлмайди.
Музокарага тайёрланиш қуйидагилардан иборат:
а. Музокараларни олиб бориш воситаларини аниқлаш;
б. Иштирокчилар ўртасидаги алоқани ўрнатиш;
в. Музокаралар учун зарур бўлган маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш;
г. Музокара режасини тузиш;
д. Ўзаро ишонч муҳитини яратиш;
а. Музокараларни олиб бориш воситаларини аниқлаш.
Музокаралар воситаларини аниқлаш босқичи турли хил ёндашувлар ва/ёки музокаралар ўтказиш воситаларини ва уларни амалга ошириш учун фойдаланиладиган воситаларни аниқлашни ўз ичига олади. Бундан ташқари, суд, ҳакамлик, раислик қилувчи ва ҳоказо каби муаммони ҳал қилишга ёрдам берадиган элементлар аниқланади. Улар музокара жараёнининг барча иштирокчилари томонидан белгиланади.
Сиз хоҳлаган натижага эришишга керак бўладиган воситларни билишингиз лозим: музокара цратегиясини аниқлашдан ташқари, бу ёрдамчи материаллар, ускуналар ва бошқалар бўлиши мумкин. Бундан ташқари, кўпинча қўшимча мутахассислар, масалан, цатицика мутахассислари, муайян соҳадаги профессионаллар, маслаҳатчилар, ҳакамлар ва бошқалар иштирок этади.
б. Иштирокчилар ўртасидаги алоқани ўрнатиш.
Ушбу оралиқ саҳнанинг номи ўзи учун гапиради. Муцақил вакиллик (ёки бир томон вакили) томонларнинг музокараларга тайёр эканлигини, уларнинг олдида турган муаммоларни ҳал қилишни режалаштираётганини, музокаралар ўтказиш шартларини аниқлашни, шунингдек, қарор қабул қилишни аниқлаш учун бошқа томон вакилига мурожаат қилишлари керак. Иштирокчилар қўшимча манфаатдор томонлар/ташкилотларни жалб қиладими ёки бу шахслар/ташкилотлар учун қандай бўлишини билиш.
в. Музокаралар учун зарур бўлган маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш.
Музокараларни тайёрлаш босқичида музокаралар олиб борадиган барча манфаатдор шахсларни/ташкилотларни жалб қилиш ёки иштирок этиши мумкин бўлган барча иштирокчилар тог’рисида маълумотларни тўплаш лозим. Музокаралар жараёнида кутилмаган ҳолатлар ва тушунмўвчиликлар келиб чиқмаслиги учун тўлиқ маълумот тўплаш жуда муҳимдир. Бошқа томондан, музокараларнинг самарадорлиги ва натижалари асосан томонлар бир-бирининг талабларини ва ўзларининг талабларини тушуниб олишларига боғлиқ.
г. Музокара режасини тузиш.
Шубҳасиз, ҳамма нарсани режалаштириш мумкин эмас, аммо тахминий музокаралар режаси тузилиши мумкин. Бу, ўз навбатида, ўз мақсадларига эришиш учун стратегияни (иштирокчи/иштирокчилар ҳақида тўпланган маълумотларга асосланган ҳолда), айрим ньюансларни, агар керак бўлса, стратегияни ўзгартиришга имкон берадиган ва юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни аниқлашни ўз ичига олади. Ундан ташқари, музокаралар қаерда бўлиб ўтиши, иштирокчиларнинг аниқ сони, музокараларнинг бошланиши ва тугаши каби. Хуллас, яқинлашиб келаётган воқеанинг тахминий моделини яратишингиз керак.
д. Ўзаро ишонч муҳитини яратиш.
Энг самарали музокаралар ҳар доим дўстона муҳитда амалга оширилади, барча иштирокчилар бир-бирлари билан учрашиши, қарама-қарши фикрларни тинглаши, бошқа одамларнинг хоҳиш-истакларини ва эҳтиёжларини инобатга олишлари керак. Бу мақсадда психологик тайёргарлик ўтказиш лозим (тегишли соҳа мутахассисларини жалб қилиш керак). Музокаралар ўтказиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, биринчи навбатда, музокара шартлари қонуний доирада эканлигини аниқлаши мумкин бўлган ташқи мутахассисларни жалб қилиш зарур; иккинчидан, музокаралар жараёнини тартибга солиш, иштирокчиларнинг белгиланган қоидаларни бузишларини олдини олиш.
Do'stlaringiz bilan baham: |
