|
Музокараларга тайёргарлик кўриш ва уларни ўтказиш. Суҳбат давомида сиз суҳбатдош билан юзма-юз туришингиз ва у билан визуал алоқада бўлишингиз керак. Сизнинг хатти-ҳаракатларингиз ва имо-ишораларингиз суҳбатдошни диққат билан тинглаётганингизни кўрсатсин. Ҳеч қачон унутмаслик керакки, фавқулодда вазиятларда адвокатга мурожаат қилган киши тош девор билан эмас, жонли суҳбатдош билан алоқа қилишни истайди. Ҳеч қачон ўзингизни тинглаётгандай қилиб кўрсатманг, чунки имо-ишоларда ёки юзингизда зерикканингиз билиниб қолади, шу сабабдан муғомбирлик амалда фойдасиз. Муғомбирлик қилмоқ экстремал шароитларда ҳақоратдек қабул қилинади. Яхшиси тушунтирганингиз яхши, ҳозирги вақтда сиз қулоқ сола олмайсиз, масалан, иш билан банд бўлганингиз учун. Суҳбатдошнинг бевосита эшитиш аломати билан суҳбатда сўзларнинг маъноси пасайиб кетади, юз ифодалари, имо-ишоралар, интонациялар кучаяди, шунинг учун овозни юмшоқроқ ва қулайроқ қилиш мумкин.
Бошқа одамнинг гапига диққат қаратинг, чунки тинглаш онгли равишда жамланиш ва эътибор талаб қилади. Вазият аралашувини (телефон, телевизор, мусиқа ва ҳоказоларни) минималлаштиришга ҳаракат қилинг, чалғиманг ва суҳбатдошни тўхтатманг. Агар жиддий суҳбатда кимнидир гапини бўлишга мажбур бўлсангиз, кейинчалик узулган суҳбатни тўхтаган жойидан тиклашга ёрдам беринг.
Сўзларнинг маъносини эмас, балки суҳбатдошнинг ҳис-туйғуларини тушунишга ҳаракат қилинг. Одамлар ўз фикрларини ва ҳис-туйғуларини “кодланган” (ижтимоий ва миллий жиҳатдан белгиланган меъёрларга мувофиқ) ўтказишларини унутманг. Фақат оғзаки маълумотларни эмас, балки ҳис-туйғуларни ҳам қабул қилинг. Шошма-шошарлик қилманг. Фуқарони сизга нисбатан мудофаа мавқеига эга бўлишга мажбурловчи ҳол бу. Ҳар доим эсда тутингки, бундай баҳолашлар мазмунли мулоқотга тўсқинлик қилади.
Қолаверса, баҳс кетаётган пайтда озингизни қўлга тушуришларига йўл қўйманг. Спикер билан ҳамфикр бўлмасангиз, одатда тинглашни тўхтатишингиз ва ўзингизнинг нутқингизни кутишингиз мумкин. Ҳақиқий келишмовчилик юзага келса, сиз аниқ фикрни билиш учун одамни диққат билан ва охиригача тинглашингиз керак, ундан кейин озингизни нуқтаи назарингизни гапиришни бошласангиз бўлади. Суҳбатнинг мавзуси ва тартиби ижозат берса, суҳбатдошга нисбатан маъқул бўлган дўстона муносабатда бўлиб туринг, чунки бу мулоқот учун қулай муҳит яратади. Спикер розиликни қанчалик кўп қабул қилса, демак, у айтишни истаган нарсасини аниқроқ айтади. Тингловчининг ҳар қандай салбий муносабати мудофаа реаксиясига, мулоқотда хавотирлик ва огоҳлантиришга олиб келади.
Жуда кўп саволлар берманг. Сўзларга аниқлик киритиш учун савол билан чегараланишга ҳаракат қилинг. Муайян аниқ жавобни талаб қиладиган ёпиқ саволлар қисқартирилиши керак.
Маърузачи фикрини батафсил ифода этишга ундовчи саволларни эҳтиёткорлик билан ишлатиш керак. Кўп сонли саволлар маълум даражада инсонга босим ўтказади, унинг ташаббусидан маҳрум қилади ва уни мудофаа ҳолатига қўяди.
Сиздан сўралмагунга қадар маслаҳат берманг. Лекин, албатта, маслаҳат сўраладиган ҳолатларда, суҳбатдошнинг ҳақиқатан ҳам билишни хоҳлайдиганини аниқлаш учун эшитиш жараёнининг техникасидан фойдаланинг. Спикернинг юз ифодасини ва қанчалик тез-тез сизга қарашини, у сиз билан қандай қилиб визуал алоқани сақлаётганини кузатинг.
Нутқнинг оҳангини ва тезлигини кузатинг, суҳбатдош қанчалик яқин ёки узоқда отирганига ёки турганига эътибор беринг. Имкон борича мулойим, дўстона, дипломатик ва хушмуомала бўлинг. Агар сиз ўзингизга жалб қилмоқчи бўлсангиз, аввало унга самимий дўст эканлигингизга ишонтиринг. Хушмуомалалик сўров ёки буйруқлар ишончини йўқотмайди, аммо кўп жиҳатдан суҳбатдошнинг ички қаршилик кўрсатишига тўсқинлик қилади. Бу чора ҳамма учун, шу жумладан, хушмуомалаликнинг намойиши учун зарурдир. Ҳуқуқий фаолиятда одатда дўстона муносабатда бўлмаган кишилар билан учрашиш керак бўлади. Бироқ бу ҳолатда тўғриликни олдиндан белгилаш керак, яъни ҳар қандай вазиятда одатда қабул қилинган адолат доирасида ўзини тутиш қобилияти лозим.
Do'stlaringiz bilan baham: |
