3-модуль. Gigienasí, hawaníŃ quramí, fizikalíq hám ximiyalíq qásiyetleri

_{3-МОДУЛЬ.} GIGIENASÍ, HAWANÍŃ QURAMÍ, FIZIKALÍQ HÁM XIMIYALÍQ QÁSIYETLERI


Реже:

1. 
   Hawa gigienası, onıń ximiyalıq hám fizikalıq qásiyetleri ;
   
2. 
   Hawanıń quramı hám gigienalıq áhmiyeti;
   

3. Temperatura hám ıǵallıq ;
4. Hawa háreketi hám atmosferalıq basım;
1. Hawa gigienası, onıń ximiyalıq hám fizikalıq qásiyetleri .
Hawa eń áhmiyetli faktorlardıń biri bolıp, hawasız insan organizmi óziniń jasaw funkciyaların uzaq waqıt saqlap qala almaydı. Insan azıq-awqatsız bir-neshe hápte, suwsız yamasa uyqısız – bir neshe kún, al hawasız 5-6 minuttan soń insannıń bas miyinde túpten ózgeris júz berip, aqıbette klinikalıq ólimge alıp keliwi múmkin. Hawa nápes alıw ushın júdá zárúr hám ıssılıq almasıwında qatnasadı. Sonıń menen birge atmosfera organizmge bir qatar tásir etiwi múmkin bolǵan elektrlik kúshler hám hár qıylı radiaciyalar háreketi maydanı bolıp xızmet etedi.
Insan zárúr payıtta sırtqı ortalıqtıń organizmge zıyanlı tásirinen qorǵanıw yamasa páseytiwshi arnawlı salamatlastırıwshı is-ilajlardı qolaw arqalı hár túrli atmosfera sharayatında kún kóriwge hám háreket etiwge beyimlesken. Bunda atmosferanıń sanitariyalıq jaǵdayın jaqsılaw hám organizmniń zıyanlı faktorlarǵa qarsılıǵın asırıw (mıslalı, ısılılıq yamasa salqınlatıw) arqalı erisiledi. Sonıń menen bir qatarda hawanıń ózinen emlewshi, shınıqtırıwshı faktor sıpatında paydalanıladı.
Hawanıń organizmge tikkeley tásirinen kiyim-kenshek, qurılıs materialları, topıraq hám basqa da gigienalıq is-ilajlar hám usılları arqalı qorǵanıw múmkin.
Hawanıń gigienalıq xarakteristikası tómendegilerden ibarat:
- hawanıń fizikalıq quramı – temperaturası, ıǵallıǵı, háreketi, atmosfera basımı, quyash radiaciyası, elektrlik jaǵdayı, ionlawshı radiaciya;
- ximiyalıq quramı – hawanıń ulıwma quramı hám sırttan qosılıwshı gazler;
- mexanikalıq aralaspalar – shań, tútin, qurım aralaspaları;
- mikroflora (mikroorganizmler) – bakterialı pataslanıw.