3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

«To‘liq bandlilik» 
sharoitidagi ishsizlik darajasi ishsizlikning tabiiy darajasi deb ham ataladi.
Ishsizlikning tabiiy darajasi bilan bog‘liq bo‘lgan milliy ishlab chiqarishning 
real hajmi, iqtisodiyotning ishlab chiqarish salohiyatini ko‘rsatadi.
Ish bilan to‘liq bandlilik yoki ishsizlikning tabiiy darajasi ishchi kuchi 
bozori muvozanatiga erishganda, ya’ni ish izlovchilar soni bo‘sh ishchi o‘rinlari 
soniga teng kelganda vujudga keladi. Ishsizlikning tabiiy darajasi qandaydir 
darajada iqtisodiy jihatdan maqbul hisoblanadi. Chunki «friktsion» ishsizlarga 
mos keluvchi ish o‘rinlarini topish, «tarkibiy ishsizlarga» ham yangi kasbni 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

171 
o‘zlashtirish yoki yangi yashash joyida ish topish uchun ma’lum vaqt kerak 
bo‘ladi.
«Ishsizlikning tabiiy darajasi» tushunchasi ma’lum bir aniqliklar kiritishni 
talab qiladi. 
Birinchidan,
bu tushuncha iqtisodiyot har doim ishsizlikni tabiiy 
darajasida amal qilishi va shu orqali o‘zining ishlab chiqarish imkoniyatini 
ro‘yobga chiqarishini bildirmaydi. Chunki, ko‘pincha ishsizlik darajasi tabiiy 
darajadan ortiq, ayrim hollarda, masalan, ish vaqtidan ortiqcha ishlash va 
o‘rindoshlik ishlarida band bo‘lish natijasida tabiiy darajadan past ham bo‘lishi 
mumkin.
Ikkinchidan,
ishsizlikning tabiiy darajasi o‘z-o‘zicha doimiy miqdor 
hisoblanishi shart emas, u tarkibiy o‘zgarishlar (qonunlar va jamiyat urf-
odatlaridagi o‘zgarishlar) oqibatida o‘zgarib turishi mumkin. Masalan, AQSHda 
ishsizlikning tabiiy darajasi dastlab XX asr 60-yillarining o‘rtalarida 4,5% deb 
belgilangan bo‘lsa, 70-yillarning boshiga kelib 5,5%, 80-yillarning boshida esa 
6% gacha o‘sdi. 
Ishsizlik darajasi ishsizlar sonining ishchi kuchi tarkibidagi foizi