3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

muntazam yoki aksincha 
tarzda yuz berishiga ko‘ra
davriy, oraliq, nomuntazam inqirozlarga ajratish 
mumkin. 
Davriy inqirozlar
ma’lum vaqt mobaynida takrorlanib turadi. 
Oraliq inqirozlar
to‘liq sikl buyicha yuz bermaydi. siklning biron-bir 
fazasida to‘xtatiladi. Ular nisbatan uncha chuqur bo‘lmay, qisqa muddat davom 
etadi. 
Nomuntazam inqirozlar
biron-bir alohida sabablarga ko‘ra yuz beradi. 
Masalan, tabiiy ofat, sel, to‘fon, qurg‘oqchilik tufayli iqtisodiyotda tang ahvolga 
tushish mumkin. 
3. 
Takror ishlab chiqarish nisbatlarining buzilishi tavsifiga ko‘ra
inqirozlar ikkiga: ortiqcha ishlab chiqarish va taqchil ishlab chiqarish 
inqirozlariga bo‘linadi. 
Tovarlarni ortiqcha ishlab chiqarish inqirozi turli naf 
keltiradigan ne’matlarni ko‘p ishlab chiqarish, lekin ularni to‘la sota 
olmaslikda namoyon bo‘ladi. 
Taqchil ishlab chiqarish inqirozi davrida muvozanat buzilib, 
yetishmovchilik natijasida tang ahvol kelib chiqadi. Sh
unday qilib, 
iqtisodiyotning tang ahvolga tushishiga faqat ortiqcha ishlab chiqarish emas, 
balki taqchil ishlab chiqarish ham sabab bo‘ladi.
3. Inflyatsiya va uning turlari 
 
Pul
 
taklifi ko‘p jihatdan inflyatsiya jarayonlariga ham ta’sir ko‘rsatadi.
 
«Inflyatsiya» atamasi (lotincha inflation – shishmoq, kengaymoq) ilk bora 
SHimoliy Amerikada 1861-1865 yillardagi fuqarolar urushi davrida qo‘llanilib, 
muomalada qog‘oz pullarning haddan ortiq ko‘payib ketishini ifodalagan edi. 
Iqtisodiy adabiyotlarda esa bu atama XX asrda, birinchi jahon urushidan keyin 
keng tarqaldi.
Inflyatsiya deb pul muomalasi qonunlari buzilishi bilan bog‘liq holda 
qog‘oz pullarning qadrsizlanishiga aytiladi. 
Bu yerda qog‘oz pul miqdorining nisbatan ortib ketib, uning 
qadrsizlanishiga 
pulning 
ortiqcha 
emissiya 
qilinishi, 
pul 
emissiyasi 
o‘zgarmasdan, uning aylanish tezligining oshishi, muomaladagi pul miqdori 
o‘zgarmasa ham tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish hajmining kamayib 
ketishi, tovarlar va xizmatlar ijtimoiy qiymatining va, binobarin, narxining 
pasayishi va nihoyat, pul qiymatining pasayishi kabi omillar ta’sir qiladi.
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

167 
Qog‘oz pullar inflyatsiyaga uchraganda uch xil narsaga nisbatan 
qadrsizlanadi: 
1) oltinga nisbatan – bu oltinning qog‘oz pullarda bozor narxining 
oshishida o‘z ifodasini topadi; 
2) tovarlarga nisbatan – bu tovarlar narxining oshishida o‘z ifodasini 
topadi; 
3) bardoshli chet el valyutalariga nisbatan – bu chet el valyutalariga 
nisbatan milliy pul kursining tushib ketishida o‘z ifodasini topadi. 
Inflyatsiya narx indeksi yordamida bazis davrga nisbatan o‘lchanadi.