3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Narxlar indeksi
esa joriy davrdagi iste’mol narxlarini bazis davrdagi iste’mol 
narxlariga nisbati orqali aniqlanadi: 
%
100
×
=
b
j
Т
N
Т
N
NI
, 
bu yerda: 
NI – narxlar indeksi; 
TN
j
– joriy davrdagi iste’mol tovarlari narxi; 
TN
b 
- bazis davrdagi iste’mol tovarlari narxi. 
Narxlar o‘zgarishini hisobga olish qamroviga ko‘ra narxlar indeksining 
quyidagi turlarini hisoblash mumkin: 
- iste’mol narxlari indeksi; 
- ulgurji narxlar indeksi; 
- narxlar indeksi – YaIM deflyatori; 
- eksport va import narxlar indeksi. 
Narxlar indeksidan foydalangan holda 
inflyatsiya sur’atini (IS)
quyidagi 
formula orqali aniqlash mumkin: 
%
100
×
−
=
b
b
j
Т
N
Т
N
Т
N
IS
. 
Kelib chiqish sabablari va o‘sish sur’atlariga qarab, inflyatsiyaning bir 
qancha turlarini farqlash mumkin. 
1.
Talab inflyatsiyasi.
Narx darajasining an’anaviy o‘zgarishi jami talab 
ortiqchaligi bilan tushuntiriladi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasi 
mahsulotning real hajmini ko‘paytirib, ortiqcha talabni qondira olmaydi. Chunki 
barcha mavjud resurslar to‘liq foydalanilgan bo‘ladi. Shu sababli bu ortiqcha 
talab narxning oshishiga olib keladi va talab inflyatsiyasini keltirib chiqaradi. 
Talab inflyatsiyasini quyidagi chizma orqali ham izohlash mumkin (2-chizma).
Chizmadan ko‘rinadiki, iqtisodiyotdagi pul hajmining ko‘payishi qisqa 
muddat ichida yalpi talabni AD
1
dan AD
2
ga siljishiga olib keladi. Agar bu 
vaqtda iqtisodiyotning holati yalpi taklif egri chizig‘ining oraliq (2) yoki tik 
(klassik) (3) kesmasiga mos kelsa, bu narx darajasining o‘sishiga, ya’ni talab 
inflyatsiyasining ro‘y berishiga olib keladi.
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

168