№3 ma’ruza mavzu: Tabiiy tosh materiallarri

Maydalangan jinslar – loy, qum, shag‘al, xarsangtosh, mayda tosh va sementlanib qolgan jinslar - konglomeratlar, brekchiylar, qumtoshlar.
Kimyoviy cho‘kindilar - gips, angidrid, ohaktoshning ayrim xillari, dolomit, magnezit, ohak tufi, mergel.
Organogen qatlamlar – chig‘anoq, ohaktosh, bo‘r, trepel, diatomit, uglerodli jinslar (torf, neft, ozokerit).
Qurilish sanoatida ishlatiladigan tabiiy tosh ashyolarining katta bir guruhi - cho‘kindi jinslar g‘ovakli va zich buyumlar tayyorlashda xom ashyo sifatida muhim ahamiyatga ega.
Opal (SiO₂2N₂O) tarkibida 2 dan 14 %gacha suv bo‘lgan amorf (kristallanmagan) mineraldir. U rangsiz yoki xira oq. Unda aralashmalar ko‘p bo‘lsa, sariq, ko‘k, qora ranglarda bo‘lishi mumkin. Zichligi 1900–2500 kg/m³, qattiqligi 5–6, mo‘rt.
Xalsedon (SiO₂) tolali, yashirin kristalli kvarsdir. Tabiatda oq, kulrang, yaltiroq, sariq, qo‘ng‘ir va ko‘k ranglarda uchraydi. Zichligi 2600 kg/m³, qattiqpigi 6. Xalsedon opal mineralining kristallanishi hamda to‘yingan quyqalar cho‘kindisidan hosil bo‘ladi.