№3 ma’ruza mavzu: Tabiiy tosh materiallarri

Sienitlar – asosan kaliy shpatidan tashkil topgan (5,0– 70 %) tog‘ jinsi bo‘lib, granitdan farqi, asosan, tarkibida kvars mineralining kamligi yoki mutlaqo bo‘lmasligidadir. Sienitni silliqlash va pardozlash qiyin emas. Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 100–250 MPa, zichligi esa 2600–2700 kg/m³. Sienitlar sariq, qizg‘ish, to‘q ko‘k ranglarda uchraydi. O‘zbekistonning Ohangaron tumanida sienit zaxiralari ko‘p.
Diorit – nordon plagioklaz (70 %), rogovaya obmanka, biotit va avgit minerallaridan tashkil topgan tog‘ jinsi. Dioritlar bir tekis kristalli tuzilishga ega. Agar diorit tarkibida kvars miqdori ko‘p bo‘lsa, kvarsli diorit deb ataladi. U to‘q ko‘k va ochiq kul ranglarda uchraydi. Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 150–300 MPa, zichligi 2800–3000 kg/m³ ga teng. YAxshi jilvirlanadi. Diorit yo‘l qurilishida va qoplama pardozbop ashyolar sifatida ko‘p ishlatiladi.
Gabbro – otilib chiqqan eng mustahkam tog‘ jinsi, asosan dala shpati (50 %) va rangli minerallardan tashkil topgan. U bir tekis yirik donali tuzilishga ega. Gabbro yo‘l qurilishida va pardozbop bezak buyumlari tayyorlashda ishlatiladi. Uning zichligi 2900–3000 kg/m³, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 200–350 MPa ga teng.