3. маъруза матни 1-боб. Давлат ва ҳуқуқ назариясининг предмети ва унинг ўзига хос хусусиятлари

Давлатнинг асосий белгиларига қуйидагилани киритиш мумкин:

• 
  хокимият ва бошқарув аппаратининг мавжудлиги;
  
• 
  мажбурлов аппаратининг мавжудлиги;
  
• 
  аҳолининг ҳудудий асосга кўра бирлашганлиги;
  
• 
  суверенитетга эгалиги (ички ва ташқи функцияларни амалга оширишдаги мустақиллиги);
  
• 
  солиқ тизимига эгалиги.
  

Илмий юридик адабиётларда давлатнинг юқоридаги белгиларидан ташқари яна: а) ҳуқуқ ижод қилиш монополиясига эга эканлиги; б) ҳуқуқ тизимига эгалиги; в) ўз ҳудудида яшайдиган аҳоли билан барқарор ҳуқуқий алоқага эгалиги (фуқаролик); г) ўз сиёсатини амалга ошириш учун муайян моддий маблағларга (давлат мулки, бюджет, валюта ва ҳ.к.) эга бўлиши; д) бутун жамиятни расмий тақдим этиш монополиясига эгалиги; е) давлат рамзларига – байроқ, гимн, гербга эгалиги каби белгилари ҳам мавжудлиги тўғрисида фикрлар бор (Матузов Н.И., Малько А.В.)
Давлатнинг ҳокимият ва бошқарув аппаратига эгалик белгисинингасосий хусусияти шундаки, у жамиятдан ажралиб чиққан бўлиб, кўпинчалик жамият тепасида туради. Бу аппарат ҳокимият ва бошқарув функцияларини бажарадиган, на маънавий одамларнинг алоҳида қатламидан иборат бўлади. Улар моддий ёки маънавий неъматлар ишлаб чиқармайдилар, балки бошқариш билан шуғулланадилар. Қадимги Греция донишманди ва файласуфиПлатоннинг фикрича бундай аппаратда “энг яхшилар ва олийжаноблар” ишласа, у адолатли бошқарувга асосланган идеал давлат бўлади.
Давлатнинг нодавлат ташкилотидан фарқлайдиган яна бир асосий белгиси унда мажбурлаш аппаратининг мавжуд бўлганлигидир. Бу аппарат армия, полиция, разведка кўринишидаги қуролланган одамлардан ҳамда махсус мажбурлаш муассасалари (тюрма, лагерлар ва ҳ.к.) иборат бўлади. Давлатнинг ҳокимият ва бошқарув аппарати, мажбурлов аппарати биргаликда кўпинчалик оммавий ҳокимият ҳам деб аталади. Кўп муаллифлар давлатнинг энг асосий белгиси, деб оммавий ҳокимиятга эга эканлигини кўрсатадилар Ҳокимиятниоммавий деб айтилишининг сабаби, у жамият билан қўшилиб кетмасдан, унинг ва бутун халқнинг номидан иш кўради..