3 боб акушерлик қон кетишлари

2-мавзу. Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши (placenta prаevia)

6. 
   Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши таърифи, таснифи ва хавф омиллари
   

Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши (ЙНЖ) –бу патология бўлиб, унда йўлдош бачадоннинг қуйи қисмида, қов супачаси деворида жойлашади, қисман ёки тўлиқ ички оғиз соҳасини ёпиб қўяди. ЙНЖ йўлдош жойлашуви аномалиясига киради.

Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши даврийлиги ўртача туғруқларнинг умумий сонидан 0,1% до 1% гача бўлган қисмини ташкил этади.
Йўлдошнинг нотўғри жойлашувида кўпинча ҳомиланинг чекланган ўсиши синдроми, ҳомила гипоксияси (чунки бачадон қуйи қисмларининг қон билан таъминланиши юқори қисмларидаги каби яхши эмас, йўлдош майдончасида қон оқиши бузилади) ва ҳомиладорликнинг муддатига етмаслиги (кечки муддатда ҳомила тушиши ёки муддатидан аввалги туғруқ) ривожланади. Оналарнинг касалланиши 23% ни ташкил этади, муддатидан аввал туғилиш эса кузатувларнинг 20% да қайд қилинади. Йўлдош нотўғри жойлашганда перинатал летал якунлар юқорилигича қолмоқда ҳамда 17 дан 26% гача ўзгариб туради. У ҳомиланинг муддати тўлмагани ва функционал етук эмаслиги, бачадон ичида қийналиши билан изоҳланади.


Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши турлари.
Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолишининг 3 тури фарқланади (1-расм):

1. 
   Тўлиқ туғруқ йўлига тушиб қолиши – йўлдош тўлиқ қиннинг ички оғзини ёпиб қўяди
   
2. 
   Тўлиқ бўлмаган туғруқ йўлига тушиб қолиши – йўлдош қиннинг ички оғзини қисман ёпиб қўйган
   

1. 
   Паст жойлашуви – йўлдош қиннинг ички оғзидан 3 см ва ундан кам оралиқда жойлашган ва уни ёпиб қўймайди
   

1-расм. Йўлдош жойлашуви турлари (а – паст, б – тўлиқ, в – тўлиқ эмас).

а б в



Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолишининг хавф омиллари.
Йўлдошнинг туғруқ йўлига тушиб қолиши этиологияси етарли аниқланмаган. Мавжуд тахминлар ушбу патология ривожланишининг ҳам ҳомилага оид, ҳам бачадонга оид ривожланиши омилларига муҳим эътибор қаратади.

Ҳомила тухумининг етук эмаслиги, унинг протеолитик хоссалари пасайганда у бачадон туби соҳасига ўз вақтида синга олмайди. Ушбу ҳолатда ҳомила тухуми имплантацияси у бачадоннинг қуйи қисмларига тушганда содир бўлади. Бундай механизм сунъий уруғлантиришда, экстракорпорал уруғлантиришда ва эмбрион кўчирилганда рўй бериши мумкин.

Кўпинча йўлдошнинг нотўғри жойлашувига бачадон шиллиқ қаватидаги атрофик ва дистрофик ўзгаришлар, улар билан бирга давом этувчи имплантация шартларининг бузилиши сабаб бўлади. Бачадон шиллиқ қаватидаги дистрофик ўзгаришларнинг асосий сабабларига яллиғланиш жараёнлари (сурункали эндометрит), анамнезда туғруқлар сонининг кўплиги, ўтказилган абортлар, абортдан кейинги ва туғруқдан кейинги септик касалликлар, бачадон миомаси, бачадон туби деформацияси (кесар кесиш ва бошқа операциялардан кейинги чандиқлар), бачадон ривожланиши аномалияси, инфантилизм, соматик патологияда кичик чаноқдаги туриб қолиш билан боғлиқ ўзгаришлар. Ҳомила тухумининг протеолити­к хоссалари камайганда ёки бачадон шиллиқ қаватидаги дистрофик ўзгаришлардан сўнг хорион ривожланишида бузилишлар содир бўлиши мумкин.
Кўпинча ЙНЖ кўп туққан ва қисқа оралиқ билан туғадиган аёлларда учрайди, уларда ёш ўтиши билан, бачадон деворида у ёки бу турдаги патологки ўзгаришлар кузатилади.