3 -mavzu. Mikroorganizmlarni o‘sishi va ko‘payishi. Mikroorganizmlarning oziqlanishi. Mikroorganizmlar metabolizmi

 
4С
6
Н
12
O
6
 = 3СН
3 
СН
2
СOOН + 2СН
3
СOOН + 8СO
2
 + 8Н
2
 
Geksoza
moy kislota sirka kislota
 
Moy kislotali bijg‘ituvchi bakteriyalar. 
Moy kislota bakteriyalari orasida mezofill va 
termofillari bor. Moy kislotali bijg’ish tufayli ba‘zan tuzlangan oziq mahsulotlariga Yoqimsiz hid 
paydo bo’ladi. 
Sanoatda moy kislota toza bakteriya kulturasini ishlatib olinadi. Hosil bo’lgan moy kislotasi 
ajratib olinib, kimyoviy usulda tozalanadi. 
Pektin moddalariniig bijg’ishi. Tabiatda bu tip bijg’ish ham keng tarqalgan . Pektin o’simlik 
tukimalarida ko’p miqdorda uchrab, hujayralarni bir - biriga biriktirish vazifasini bajaradi. Pektin 
murakkab birikma, suvda erimaydi, kislotali muhitda kislota va utlevodlarga parchalanadi. Pektin 
kislotasini 
ba‘zi 
bakteriyalar, 
mog’or 
zamburug’lar, 
aktinomitsetlar 
va 
boshqa 
mikroorganizmlarda uchraydigan pektinaza, propektinaza va pektaza fermentlari parchalaydi. 
Pektinli bijg’ish jarayoniga asoslanib, tolali o’simliklardan tola ajratib olinadi. Bunda 
"shudringli" usul va "suvda ivitish" usullari qullaniladi. Suvda ivitilganda zig’ir, kanop va boshqa 
tolali o’simlik poyalari betonlangan hovuzlarda 25°S da ko’p miqdordagi suvga botirib quyiladi. 
Dastlab ko’p miqdorda kupik hosil bo’ladi, keyin pektinli bijg’ish boshlanadi va tola oson ajraladi. 
Jarayon anaerob sharoitda yashaydigan spora hosil qiluvchi Cl. pectinovorum bakteriyasi 
ishtirokida kechadi. 
Shudringli usulda ivitish uchun tolali o’simliklar kuzda еrga bir tekis qo’shiladi bijg’ish esa 
aerob usulda, zamburug’lar ishtiroki bilan boradi. Pektinli bijg’ishda ishtirok etadigan bakteriyalar 
1895 yili S.N. Vinogradskiy laboratoriyasida Fribes tomonidan ochilgan va 
CI. felsineum
deb 
nomlangan. Keyinchalik Beyerink uni granulobacter pectinovorum deb atagan. Chunki u 
granulezaga xos sifat reaktsiyasi bergan. Hozir esa u Clostriduum avlodiga kiritilgan.
 
Quyidagi mikroorganizmlar pektinni yaxshi parchalaydi. 
Pektinni aerob moddalarni parchalovchi: Vas. macerans, Vas. polymyxa. 
Anaerob sharoitda parchalovchilar: Cl. pectinovorum, Cl. felsineum, Cl. aurantibutyricuph, 
Cl. flovum. 
Bular bilan bir qatorda zamburug’lar, fitopatogen mikroorganizmlar ham bijg’ish jarayonida 
qatnashadi. 
Pektin moddalarini parchalovchi mikroorganizmlar 3 guruh ekzofermenlar sintezlaydi va 
ular quyidagicha ishlaydi:
1) prtekinaza fermenti protopektinni eruvchan pektinga: 
2) pekrinesteraza pektinni pektin kislotaga va metanagolga: 
3) pektinaza poligalakturonidaza esa pektin kislotani (pektinni) d — galakturonkislotaga 
aylantiradi. 
Rossiya fanlar Akademiyasini "Qishloq xo’jalik mikrobiologiya ilmiy — tadqiqot instituti" 
Cl. Felsineum ni sporalaridan tayyorlangan pektolitin preparatini pektinli bijg’ishda qo’llashni 
tavsiya etdi. Pektolitinni qo’shilishi bijg’ish jarayonini 27% oshiradi.