3 -mavzu. Mikroorganizmlarni o‘sishi va ko‘payishi. Mikroorganizmlarning oziqlanishi. Mikroorganizmlar metabolizmi

Geksozaning mikroorganizmlar tomonidan parchalanishi. 
Glyukozaning uch uglerodli 
birikmalarga (piruvat) aylanishi Har xil yullarda amalga oshiriladi. Eng ko’p uchraydigan yo`l 
fruktoza - 1,6 -bifosfat (glikoliz) yo`lidir. Bu usul Embden - Meyergof - Paphas usuli deb, bu 
jarayonni urgangan olimlar nomi bilan ataladn Ikkinchi yo`l —pentoza fosfat yoki Varburg — 
Dikkens — Xorekker yuli deyiladi, Uchinchi yul — KDFG — yuli — (2 - keto - 3dezoksi - 6 - 
fosfoglyukonat yuli). Shu uch yulga umumiylik bo’lgan holatlari avvalo glyukoza fosforlanadi, 
geksokinaza fermenti bu jarayonni bajarib glyukoza – 6 - fosfat hosil bo’ladi. Bu modda 
hujayradagi glyukozaning aktiv shakli bo’lib, metabolizming yuqorida ko‘rsatilgan uch 
yo‘nalishida ham ishlatilaveradi. 
1. Fruktoza — 1.6 — bifosfat yuli. Avvalo glyukoza — 6 — fosfatdan, 
glyukozafosfatizomeraza fermenti yordamida fruktoza — 6 — fosfat hosil bo’ladi. So’ngra 
fosfofruktokinaza fermenti ta’sirida, ATF bilan fosforlanadi va fruktoza — 1,6 — bifosfat hosil 
bo’ladi. Hosil bo’lgan fruktoza — 1,6 — bifosfat fruktozo bifosfat — aldolaza ta’sirida 
parchalanadi va digidrooksiatsetonfosfat va glitseraldegid — 3 — fosfatlar hosil bo’ladi. Ikkala 
modda triozafosfat — izomeraza yordamida bir-biriga o’tib turadi. Digidrooksiatseton fosfat 
aldolaza ta’sirida glitseraldegid — 3 — fosfat hosil bo’ladi, so’ngra bu modda oksidlanadn va 
fosfoglitserin kislota hosil bo’ladi, undan esa fosfoenolpiruvat hosil bo’ladi. Fosfoenolpiruvatdan 

---

piruvat hosil bo’ladi. Bunda piruvatkinaza energiyaga boy fosfat gruppani o’tkazadi. Hosil bo’lgan 
piruvat keyinchalik parchalanish, hosil bo’lish va sintezlarda asosiy substrat bo’lib xizmat qiladi. 
Glyukoza piruvatgacha parchalanganda bir molekula glyukozadan 2 piruvat, 2 ATF va 2 
NADN2 hosil bo’ladi. 
Xuddi shuningdek yuqorida aytilgan ikki glyukozaning piruvatgacha parchalanishi 
davomida ham energiya tuplanish jarayoni sodir bo’ladi.