3- bo’lim. Transport vositalarini ekspluatatsion xususiyatlari

Avtomobilni dvigatel transmissiyadan ajratilmagan
holda tormozlash
Avtomobilni tormozlash uchun ba’zan dvigatel tirsakli valining majburiy aylantirilishi natijasida hosil bo‘ladigan qarshilikdan ham foydalaniladi. Bunda avtomobil asosiy tormozlash mexanizmi yordamida va dvigatelda hosil bo‘lgan ishqalanish kuchi hisobiga to‘xtatiladi. Avtomobilni dvigatel transmissiyadan ajratilmagan holda tormozlansa, haydovchi drasselь pedalidan oyog‘ini olib, tormoz pedaliga bosadi. Agar avtomobil tormozlanmasdan oldin dvigatelning tirsakli vali etakchi g‘ildirakni aylantirsa, drosselь-zaslonka yopiqligi sababli tirsakli valning aylanish soni kamayib, katta tezlikda aylanayotgan etakchi g‘ildirak transmissiya orqali tirsakli valni aylantiradi. Dvigatelda vujudga kelgan ishqalanish hisobiga qo‘shimcha tormozlanish kuchi hosil bo‘ladi. Tormozlashning bu usulidan avtomobil qanday tezlik bilan harakatlanayotganda foydalanish qulay ekanligini ko‘rib chiqaylik. Buning uchun dvigatel transmissiyadan ajratilgan va ajratilmagan xollarda avtomobilni tormozlashning sekinlanish miqdoriga qanday ta’sir ko‘rsatishini ko‘rib chiqish zarur.
Tormozlanish balansi tenglamasi va dvigatel transmissiyadan ajratilgan xol uchun deb, uni ga nisbatan echamiz:
(3)
dvigatel transmissiyadan ajratilgandaga aylanma harakatlanuvchi massalar ta’siri koeffitsienti.
Avtomobilni avtomobil transmissiyasidan ajratilmagan holda tormozlansa, tormozlanish balansi tenglamasidan sekinlanish miqdori quyidagicha aniqlanadi:
(4)
dvigatel transmissiyadan ajratilmaganda aylanma harakatlanuvchan massalar ta’siri koeffitsienti.
(3), (4) tenglamalarni bir avtomobil uchun ularga aniq qiymatlarini qo‘yib echsak, - rasmdagi grafik hosil bo‘ladi. Grafikdagi tutash chiziq dvigatel transmissiyadan ajratilgan, shtrix chiziq ajratilmagan xol uchun aniqlangan.


Ekspluatatsiya vaqtida uchraydigan faktorlarning