2 Tezlik va tezlanish

aylana bo‘ylab tekis 
harakatini 
ko‘raylik. Bu holda tezlanishning urinma tashkil etuvchisi bo‘lmaydi (= 0) va tezlanish o‘zining 
markazga intilma tezlanishiga teng bo‘ladi. Moddiy nuqtaning aylanma bo‘ylab tekis harakatini 
burchak 
tezlik
deb ataluvchi fizik kattalik 

bilan xarakterlash mumkin, bunda burchak tezlik deb R radiusning 
burilish burchagi 

ning bu burilish bo‘lgan vaqt oralig‘i 

t ga nisbatini tushunish kerak 
 

---

 
4.
 Nyutonning birinchi qonuni
Nyuton dinamikasining birinchi qonuni. Unga koʻra, har qanday jismga boshqa jismlar taʼsir etmasa, jism oʻzining tinch 
yoki tekis va toʻgʻri chiziqli harakat holatini saklaydi. Jismlarning ushbu dinamik xususi-yatlarini ularning inertligi deyiladi. 
I. q. ning aniq mazmuni G. Galiley tomonidan 1632-yil da nashr etilgan "Dunyoning ikki sistemasi haqidagi muzokaralar" 
asarida berilgan. Jismlarning yuqorida aytilgan holatlari bajariladigan sanok, sistemasi inersial sanok, sistemasi deyiladi. 
Astronomlarning tekshirishlari na-
tijasida baʼzi galaktikalarning massa markazlari I. q.ga muvofiq harakatlanishi 
aniqlangan 
5.
 Nyutonning ikkinchi qonuni
Jismning tezlanishi unga ta’sir etayotgan kuchga to‘g‘ri 
proporsional
, massasiga esa teskari proporsionaldir.
 
F=
mа
Berilgan massali jismning tezlanishi unga ta’sir qiluvchi kuchga to‘g‘ri proporsionaldir. Bir xil kuch ta’sirida 
jismlarning olgan tezlanishlari ular massasiga teskari proporsionaldir
. 
6.Nyutonning uchinchi qonuni.
Nyutoning uchinchi qonuni jismlarning o‘zaro ta’sirini xarakterlaydi va quyidagicha ta’riflaydi: 
Ta’sir 
etuvchi va aks ta’sir etuvchi kuchlar miqdor jihatidan teng bo‘lib, yo‘nalish jihatdan qarama-