“arхiтekтura va qurilish” fakulтeтi “Bino va inshootlar qurilishi” kafedrasi

O’ZBEKISТON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RТA MAХSUS ТA’LIM VAZIRLIGI
JIZZAХ POLIТEХNIKA INSТIТUТI
“ARХIТEKТURA VA QURILISh” FAKULТEТI
“Bino va inshootlar qurilishi” kafedrasi
“MUHANDISLIK geodeziyasi” FANIDAN
mAVZU: ANIQ VA YUQORI ANIQLIKDAGI OPTIK TEODOLITLAR, TASNIFI, ULARNI TUZILISHI VA TEKSHIRISHLARI.
R E J A:

• Yuqori aniqlikdagi teodolitlar va ulardan foydalanish tartib-qoidalari
• Elektron teodolitlar markasi
• Elektron teodolitlar nomenklaturasi

Yuqori aniqlikdagi teodolitlar va ulardan foydalanish tartib-qoidalari

• Burchak o‘lchash geodezik asboblarini vazifasi, o‘lchash aniq­ligi va konstruksiyasiga qarab turli guruhlarga bo‘lish mumkin. Vazifasiga qarab burchak o‘lchash geodezik asboblari teodolit­larga va astronomik teodolitlarga bo‘linadi.

Teodolitlar geodezik tarmoqlar punktlarida gorizontal bur­ chaklar va zenit masofalarni o‘lchashda, astronomik teodolitlar esa Laplas punktlarida astronomik kuzatishlarni bajarib kenglik, uzoqlik va azimutlarni aniqlashda ishlatiladi. Aniqligi bo‘yicha teodolitlar­ yuqori aniqlikdagi teodolitlar, aniq teodolitlar va texnik teodolitlarga bo‘linadi.

• Teodolitlar geodezik tarmoqlar punktlarida gorizontal bur­ chaklar va zenit masofalarni o‘lchashda, astronomik teodolitlar esa Laplas punktlarida astronomik kuzatishlarni bajarib kenglik, uzoqlik va azimutlarni aniqlashda ishlatiladi. Aniqligi bo‘yicha teodolitlar­ yuqori aniqlikdagi teodolitlar, aniq teodolitlar va texnik teodolitlarga bo‘linadi.

Yuqori aniqlikdagi teodolitlarga burchakni laboratoriya sharoitida bir priyomda m≤1'', aniq teo­dolitlarga  1≤10'' va texnik teodolitlarga m≥10'' o‘rta kvadratik xatolik bilan o‘lchashni ta’minlaydigan teodolitlar kiradi. Konst­­ruksiyasi bo‘yicha hozirgi teodolitlarni sanoq olish moslamasiga qarab ikkita katta guruhlarga: optik sanoq olish moslamasiga ega teodolitlarga va elektron teodolitlarga bo‘linadi. Amaldagi stan­dart bo‘yicha teodolitning har bir tipiga ularni o‘lchash aniqligiga­ bog‘liq holda maxsus shifr beriladi, bu shifr «T» harfidan (teo­dolit) va laboratoriya sharoitida burchak o‘lchashni o‘rta kvadra­tik xatosi chegarasini belgilovchi raqamlardan tashkil topadi. Ma­salan, ”T1” teodoliti bir sekund aniqlikdagi teodolit hisoblanadi.

• Yuqori aniqlikdagi teodolitlarga burchakni laboratoriya sharoitida bir priyomda m≤1'', aniq teo­dolitlarga  1≤10'' va texnik teodolitlarga m≥10'' o‘rta kvadratik xatolik bilan o‘lchashni ta’minlaydigan teodolitlar kiradi. Konst­­ruksiyasi bo‘yicha hozirgi teodolitlarni sanoq olish moslamasiga qarab ikkita katta guruhlarga: optik sanoq olish moslamasiga ega teodolitlarga va elektron teodolitlarga bo‘linadi. Amaldagi stan­dart bo‘yicha teodolitning har bir tipiga ularni o‘lchash aniqligiga­ bog‘liq holda maxsus shifr beriladi, bu shifr «T» harfidan (teo­dolit) va laboratoriya sharoitida burchak o‘lchashni o‘rta kvadra­tik xatosi chegarasini belgilovchi raqamlardan tashkil topadi. Ma­salan, ”T1” teodoliti bir sekund aniqlikdagi teodolit hisoblanadi.