2 Tezlik va tezlanish

14. Mexanik energiyaning saqlanish qonuni 
Energiya - materiyaning barcha turdagi harakati va ularning barcha turdagi 
o‘zaro ta’sirlashishlarining miqdoriy o‘lchovidir. b) energiya.jismning yoki jismlar sistemasining ish bajara olish q
obiliyatini xarakterlovchi fizik kattalikdir. Energiya ma’lum sharoitlarda Sistema
.
bajarishi mumkin bo‘lgan ish mi
qdori bilan o‘lchanadi.Energiyaning eng sodda shakllaridan biri
mexanik energiya
, ya’ni
kinetik
va 
potensial
energiyal
ardir.
Qisqacha qilib kinetik energiyani -
harakat energiyasi
, 
potensial 
energiyani esa - 
holat energiyas
i
deb atash mumkin. 
Kinetik va potensial energiyalarning yig‘indisi to‘la mexanik energiya deb ataladi.
 

---

15.
Qattiq jismning harakati
Jismda olingan har qanday kesma harakat davomida hamma vaqt o'z-o'ziga parallel qolsa, jismning 
bunday harakatiga ilgarilanma harakat deyiladi. Ilgarilanma harakatdagi jism nuqtalarining traektoriyalari 
istalgan egri chiziq bo'lishi mumkin. Masalan to'g'ri chiziqli relsda harakatlanayotgan vagon kuzovining 
harakati ilgarilanma harakat bo'lib, kuzov nuqtalarining traektoriyalari to'g'ri chiziqdan iborat bo'ladi. 
16.
 
Jismlarning massa markazi
Massa markazi
– bu jism yoki jismlar sistemasiga nisbatan aniqlangan nuqta. Massa markazi – jismlar sistemasining 
barcha qismlari massalari toʻplangandek tuyuladigan xayoliy nuqta. Sodda bir jinsli (faqat bitta moddadan tashkil 
topgan) geometrik shakllarning massa markazi ularning 
geometrik markazi
 bilan ustma-ust tushadi. Masalan, bir 
jinsli diskning massa markazi uni tashkil qilgan doiraning markazida. Ayrim paytlarda jismning massa markazi unga 
tegishli boʻlmaydi. Misol uchun, halqaning massa markazi uning oʻrtasida va bu nuqtada hech qanday material yoʻq.