2-мавзу: Спорт иншоотларига қўйилган гигиеник талаблар, спортчиларнинг шахсий гигиенаси. Режа

Анемияда кузатиладиган симптомлар:
тери қатлами ва кўриниб турган шиллиқ қаватларнинг рангсизлиги;
бош айланиши, беҳоллик;
тирноқнинг юпқалашиши ва сочнинг синувчанлиги;
иштаҳа камайиши, таъм бузилиши пайдо бўлади (болалар бўр, кесак эйишади);
оғир ҳолларда-нафас этишмаслиги, юракнинг тепа қисмида систолик шовқин;
жигар ва қораталоқ ўлчамининг катталашиши.
Овқатланишдан асосий мақсад тўқима аъзоларнинг нормал ишлашини таъминлаш учун сарф қилинган энергияни тўлдириш мақсадида керакли энергетик ва пластик материаллар этказиб беришдан иборатдир.
Овқат рационларининг калориялиги. Овқатланишга бўлган дастлабки талаб шундан иборатки, у бир кеча-кундузда сарф этиладиган энергияни тўла қоплайдиган озуқа ратсионларининг энергетик ҳимматини таъминламоғи лозим. Спортда овқатланишнинг миқдорий жиҳати муҳим аҳамият касб этади, чунки мунтазам равишда машғулотлар ўтказиш энергиянинг сарфланишини анча орттиради ва бу эса кўпроқ, сифатлирок овқатланишни талаб қилади.
Энергия сарфланиши катта калориялар (ккал) билан ўлчанади. Талаб қилинган овқат миқдори ҳам мана шу бирлик билан ифода этилади. Оқсил, ёғ ва углеводлар организмда оксидланганидан кейин 1 г озуқа моддасидан ҳар бири ўзига тааллуғли равишда 4,1; 9,3 ва 4,1 ккал миқдорида энергия ажратиб чиқаради.
Бир кеча кундузда сарфланган умумий энергия организм томонидан унинг тинч, тўла сокин ҳолатида сарф қиладиган энергиясини ифодаловчи (бу кўрсаткич эрта наҳорда, нормал хона ҳарорати шароитида белгилаб олинади) асосий модда алмашинувини, шунингдек, овқатланиш билан боғлиқ бўлган қўшимча энергия сарфланишини (аралаш овқатланилган вақтда асосий модда алмашинуви 10-12%га ортади) ҳамда меҳнат фаолиятини ўз ичига олади.
Мускул фаолияти жисмоний иш билан боғлиқ бўлиб, бунда жисмоний машқлар асосий омил ҳисобланади. Улар асосий модда алмашувини кўпайтиради ва бир кеча-кундузда сарфланадиган энергия миқдорини белгилаб беради. Ақлий иш модда алмашинувига жуда кам таъсир кўрсатади ва уни ғоят оз миқдорда оширади, умумий энергия алмашинувининг бор-йўғи 2-5% нерв системаларига тўғри келади. Жуда оз миқдордаги мускул фаолияти ҳам, масалан, ўтириб туриш ҳаракати энергия алмашинувини 12-15%га, тикка туриш 20%га оширади, юриш ҳаракатлари энергия алмашинувини 80-100%га, югуриш 400%га оширади. Жисмоний нагрузкалар вақтида энергия алмашинувининг ортиб кетиши асосан ишлаётган мусқулларда оксидланиш жараёнларининг кучайиши билан боғлиқдир.