2-мавзу. ?рта Осие инсоният цивилизациясининг

15- Tema. Ózbekstanmilliytikleniwden-milliyrawajlanıwǵaqaray.


Jobası:
1.Ekonomikanırawajlandırıwhámliberallastırıwdıńaldıńǵıbaǵdarları.
2.Sociallıqsalanırawajlandırıwdıńaldıńǵıbaǵdarları.
3.Qáwipsizlik. Milletlerarasındatatıwlıqhámdiniykeńpeyilliktitámiiynlewhámdetereńoylanǵan, óz-aramápdarlıhámámeliysırtqıtarawdaǵıaldıńǵıbaǵdarlar.


Ádebiyatlar:
1.Ш.М.Мирзиёев Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. . – Тошкент: «Ўзбекистон» НМИУ, 2016.
2.Ш.М.Мирзиёев Қонун устуворлиги ва инсон манфаатлари таъминлаш – юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. 2016 йил 7 декабрь. − Тошкент: Ўзбекистон, 2017.
3.Ш.М.Мирзиёев Танқидий таҳлил, қатий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. 2017 йил 14 январь ∕ Тошкент: Ўзбекистон, 2017.
4.Ш.М.Мирзиёев Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. – Тошкент: «Ўзбекистон» НМИУ, 2017.
5.2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси. – Тошкент: Maънавият, 2017.
6.Новейшая история Узбекистана. Руководителъ проекта и редактор: М.А.Рахимов. - Тошкент: Адабиёт учқунлари, 2018.
7.Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномасини ўрганиш ва кенг жамоатчилик ўртасида тарғиб этишга бағишланган илмий-оммабоп қўлланма. Т. 2019
8.Ҳаракатлар стратегияси асосида жадал тараққиёт ва янгиланиш сари Т. 2017.

Ózbekstanǵárezsizligidaǵazalanıwdanbaslap-aq, bazarekonomikasınaótiwbaslandı. Bulbasqıshpa-basqıshótiwdenibaratbolıp, bazarekonomikasınabazatayarlawjánedebarlıqbazarmexanizmlerinpaydaetiwhámxalıqtıńpsixologiyasınbazarqatnasıqlarınabeyimlewkerekboldı. Bazarqatnasıqlarınaótiwdáwirindemámlekettińretlewshibólimineáhmiyetberildi. Yaǵnıymámleketekonomikalıqjetekshitarawlarınqollap-quwatladı, isbilermenlikhámbasqadabazarmexanizmlerinpaydaetiwgebasshılıqetedi. Ondaawılxojalıǵıhámoǵantiyisliqaytaislewsanaattarawlarınrawajlandırıw, bazarekonomikasıjaǵdayındamiynetetetuǵınjoqarıqániygeligikadrlartayarlawilajlarıedi.

Mámleketimiz, el-jurtımızdıńpotencialıhámkúsh-qúdiretinesúyenip, tábiyǵıybaylıqlarımızdanaqılǵamuwapıqpaydalanıp, bizózaldımızǵaqoyǵanusındaymaqsetlergeqarayizshilqádemqoymaqtamız. 
Bizbúginqandayreformalardı, qandayózgerisler, qandayjańajoybarlardıámelgeasırıpatırǵanbolmayıq, olardıńbarlıǵıbirdenbir, ullıbirmaqsetkeqaratılǵan. Olusımiynetkesh, adamgershiliklixalqımızdırazıetiw, turmıstıńbarlıqsınawlarınmártlikpenenjeńipjasapatırǵanwatanlaslarımızdıńiseniminaqlaw, awırınjeńilqılıwdanibarat. Lekin, bundayullımaqsetlergeóz-ózinen, qurǵaqhámbálentpárwazgáplermenenerisipbolmaydı. Bundaysheklergetektınımsız, awırhámpidákerlikmiynetpenenerisiledi.
Sociallıq-ekonomikalıq, mádeniyrawajlanıwtarawında, sońǵıjıllardamámlekethámjámiyetbasqarıwı, sud-huqıqsistemasınjetilistiriw, mámleketimizdińqorǵanıwqúdiretinbekkemlew, haqıyqıybazarekonomikasına ótiwboyınshaúlkenislerámelgeasırılmaqta. Jekemúlkhámisbilermenlikushınkeńsharayathámimkániyatlarjaratıpberilmekte. Makroekonomikaturaqlılıqtámiyinlanbekte.
Awılxojalıǵındatúpreformalaralıpbarılmaqta. Mısalushınawılxojalıǵındazamanagóy, perspektivalıtarmaqlarǵatiykarsalıw, klastersistemasınjolǵaqoyıw, fermerxojalıqlarınıńnátiyjeliliginkúsheytiwboyınshaámeliyisleralıpbarılmaqta.
Densawlıqtısaqlawtarawınıńmateriallıq-texnikalıqbazasıhámkadrlarpotencialınbekkemlewmudamıitibarorayındabolıpkelmekte. Jurtımızdakóplepjańaemlewxanalar, medicinaorayları, shańaraqlıqhámjekeklinikalarxızmetijolǵaqoyılmaqta.
Keyingijıllardakemtámiyinlengen, nágiranlıǵıbolǵaninsanlar, jaslar, hayal-qızlar, kekseáwladwákillerinsociallıqjaqtanqorǵawmámleketsiyasatınıńbaslıbaǵdarınaaylandı. BulboyınshaMedicinalıq-sociallıqxızmetleragentligi, Nágiranlıǵıbolǵaninsanlardıqollap-quwatlawxorıshólkemlestirilgeninatapótiwlazım.
Pedagogxızmetkerlermiynetinxoshametlewboyınshaúlkenislerámelgeasırılmaqta. Aqırǵı 3 jıldaoqıtıwshılardıńmiynethaqıortasha 2,5 esegearttırıldı. Uzaqrayonlarǵabarıpislepatırǵanpedagogkadrlarmiynetinxoshametlewboyınshaanıqólshemlerbelgilendi. Olarǵa 50 procentkeshekemqosımshaaylıqústemelertólenbekte. Bulalısaymaqlardajetispeyatırǵanmıńnanaslamoqıtıwshınıtartıwimkániyatınberdi. Napaqajasındaxızmetindawamettiripatırǵanoqıtıwshılarǵapensiyasıtolıqmuǵdardaberilmekte.
Jergiliklixalıq, ásirese, jaslarhámhayal-qızlardıjumıspenentámiyinleweńaktualwazıypabolıpkelmekte. Barlıqekonomikalıqhámsociallıqbaǵdarlamalarımız, iriinvesticiyajoybarlarımız, xızmetkórsetiwtarawınrawajlandırıwǵaqaratılǵanshara-ilajlarımızdıńorayındausıáhmiyetlimáseletiykarǵımaqsethámwazıypabolıpturıptı.
Uzaqwaqıtdawamındaúlkenmashqalabolıpkelgenxalıqtıúy-jaymenentámiyinlewboyınshadajurtımızdajańadáwirbaslandı.
Ózbekstanjaslarawqamısistemalarındanátiyjelixızmetalıpbarıpatırǵanxızmetkerlerdiqollap-quwatlawmaqsetindeolardımámleketbasqarıwıorganlarındaǵıkadrlarxorınakiritiwmexanizmiislepshıǵılmaqta. Jaslarǵatiyislimámleketliksiyasattıámelgeasırıwmaqsetinde«Jaslar – keleshegimiz»Mámleketlikbaǵdarlamasıqabıletildi. Bulbaǵdarlamaorınlanıwıushınusıjıldıńózinde 786 milliardswmqarjıajıratılmaqta. Bunıńnátiyjesinde, sonnan, 100 mıńnanaslamjaslarımızdıńbántligitámiyinlenedi. Jasshańaraqlardızamanagóyúy-jaylarmenentámiyinlew, jaslardıjumısqaornalastırıw, kásip-ónergetayarlawhámqaytatayarlawboyınshabelgilengenúlkenkólemdegiislerizbe-izdawamettiriledi. Jaslardıńmámleketimizturmısındaǵıdemokratiyalıqprocesslerdebelseneqatnasıwına, olardıńsiyasiyhámsocialpotencialınarttırıwǵaayrıqshaitibarqaratıwımızkerek.
Bulbaǵdardaózquramında 7 million 680 mıńaǵzanıbirlestirgenJaslarawqamıtárepinenorınlardaalıpbarılıpatırǵanjumıslardıjánedekúsheytiwzárúrekenliginatapótiwkerek. Usıbesbaslamatiykarındajaslardıńbiznesproektleriushın«Jaslar - keleshegimiz»fondıtárepinenbúgingikúngeshekem 692 milliard 400 millionswmlıqjeńilletilgenkreditlerajıratılıp, 25 mıńǵajaqınjańajumısornıjaratılǵanı, Respublikamızboyınsha 125 dana«Jaslarmiynetgúzarı», 19 dana«Jasisbilermenler»kovorkingorayıpaydalanıwǵatapsırilganiásireseitibarlıbolıptabıladı.
2007-jılırespublikaxalqınıńdensawlıǵınbekkemlew, kórsetilipatırǵanmedicinalıqxızmettińsapasınjaqsılawmaqsetinde 2 milliardtanaslamqarjıjumsaldı. Onkologiyalıqdispanserhəmqıstawlımedicinalıqjərdemorayınabahası 440 mıńdollardanaslambolǵanzamanagóy əsbap-úskeneleralındı. Taxtakópirrayonında 35 orınlıqbalalardısawallandırıwsanatoriysıpaydalanıwǵaberildi. Nókistebarlıqqolaylıqlarǵaiyesportmanejinińisketúsiriliwi-sportqakızıǵıwshıjaslarımızdıńtalantınjúzegeshıǵarıwdaúlkenbasqıshboldı.
1-iyun – Xalıqaralıqbalalardıqorǵawkúnipaytaxtımızdaǵı «Jeketerek» massivindeBalalardemalısbaǵıashılıp, buljerdeattrakcionlar, ashıqaspanastındaǵımuzey, amfiteatr, balalarushınarnalǵantúrlisportmaydanshalarıhámbasseynlerisleybasladı.
Mámleketimizbasshısınıń 2017-jıl 28-fevraldaǵıqararınamuwapıqMoynaqrayonınsocial-ekonomikalıqrawajlandırıwhámxalıqbántligintámiyinlewboyınshadabirqatarjumıslarámelgeasırıldı.Rayonorayındamámleketlikxızmetleriorayı, amfiteatr, basseyn, sportzalı, muzıkahámkórkemónermektebi, medicianbirlespesihámbasqaobъektlerqurıldı. 20 kópqabatlıúy-jayqurılıpatır.
- Úlkenimaratlar, zamanagóytexnikalarmenenmaqtanıshkerekemes. Aqıllı, bilimli, pidayıperzentlerditárbiyalasaqhámolarWatanǵaxızmetetse, eńúlkenbaylıq, baxıtmineusı, - dedimámleketbasshısı.
2019-2021-jıllardajámi 1 trillion 485 milliardsomlıqqurılıs-remontlawjumıslarınámelgeasırıwǵanázerdetutılǵan. Sonnan, rayonorayında 800 orınlıamfiteatr, mámleketlikxızmetlerorayı, muzıkahámkórkem-ónermektebi, sportzalı, jabıqbasseynqurıldı. "Moynaqporloqteks" JShJtigiwshilikkárxanasıshólkemlestirilip, 350 adamdıjumıspenentámiyinledi. Zamanagóytigiwmashinalarıornatıldıjańakárxanajılına 1 milliondanatayartigiwshilikhámtrikotajóniminislepshıǵarıwquwatınaiye.
Mámleketimizbasshısınıń 2017-jıl 28-fevraldaǵıqararınamuwapıq, Moynaqrayonınekonomikalıq-siyasiyrawajlandırıwhámxalıqbántligintámiyinlewboyınshaqatarjumıslarámelgeasırıldı. Atapaytqanda 8 baqsha, 7 mektep, 4 sportbinası, 6 medicinabirlespesihám 8 mádeniyatobъektiqurıldıhámremontlandı.
BúgingikúndeÓzbekstanózpuqaralarınıńhuqıqhámmáplerin, olarqayjerdebolıwınaqaramastan, qorǵawǵaiyemámleketsıpatındaózinkórsetpekte. 
Shetellerdeislepatırǵanhámoqıpatırǵanwatanlaslarımızbenenbaylanıslarbekkemlenip, olardıńhuqıqhámmápleritámiyinlenbekte. Ózbekstanǵaqaytıp, jumısyamasaoqıwxızmetindawamettiriwniyetindebolǵanpuqaralarımızushınzárúrsharayatlarjaratılmaqta.
Usıjılı 156 watanlasımız – tiykarınanhayallarhámbalalarjawıngerlikháreketlerdawametipatırǵanSiriyadanqaytarıpalıpkelindihámolardıńpuqaralıqhuqıqlarıtiklendi.
Álbette, keshirimli, mehir-aqıbetlibolıw, usındayiygiliklipazıyletlerbizińkeńpeyilxalqımızdıjánedeulıǵlaydı.
Siyasiyrawajlanıw: sırtqısiyasat.
Házirgizamanjaǵdaylarındajáhánkólemindeqáwipsizliktitámiyinlewhámteńsalmaqlıqqaerisiwmáqsetlerindejańabiyǵárezmámleketlerdińqáwipsizlikhámturaqlırawajlanıwmashqalalarıúlkenáhmiyetkeiyeboladı. Jedelózgeripatırǵanjaǵdayhámjerjúzilikkeńisliktegikúshlerdińbalansı, jańabiyǵárezmámleketlerdińjúzegekeliwimámleketlerdińhámxalıqlardıńturaqlıjayıntámiyinlew XXI ásirbosaǵasındaqáwipsizliktińjańamodellerinislepshıǵıwushınjańakóz-qaraslardıizlestiriwditalapetti.
Házirgikúndekópshilikrawajlanǵanmámleketlerdińideologiyasıulıwmainsanıyqádriyatlarhámdemokratiyalıqprinciplergetiykarlanadı. Olardatınıshlıqhámrawajlanıw, insanhaq-huqıqlarıhámerkinligi, milliyhámdiniytatıwlıqideyalarıáhmiyetli. Usıprinciplergetiykarlanǵanjaqsıideyalarulıwmainsanıymáplerarzıwsıbolǵanjarıqkeleshekushınxızmetqıladı. Solsebeplidebasqamámleketlerkibi, bizińmámlekettedesociallıq-siyasiyturaqlılıqrawajlanıwdıtámiyinlewdetınıshlıqsúyiwshisiyasattıńpozitivtáreplerinrawajlandırıwzárúrbolıpesaplanadı.
HázirgiwaqıttaÓzbekstansırtqısiyasattarawındadaaktivhámnátiyjelijumısalıpbarmaqta. Uzaqhámjaqındaǵıbarlıqmámleketler, xalıqaralıqshólkemlermenenbaylanıslarkem-kemnenkeńeyip, rawajlanbaqta. 
Aldımenen, OraylıqAziyamámleketlerimenenjaqsıqońsıshılıqqatnaslarıornatılıp, ózaramáplibaylanıslarjolǵaqoyılmaqta. Mıńlapápiwayıadamlardıńshegaralardanbiymálelótiwi, regionımızboylaperkinháreketleniwi, aǵayin-tuwǵanlarımenenbardı-keldiislewiushınbarlıqsharayatjaratıldı.
Ózbekstanregionallıqqáwipsizliktitámiyinlewboyınshashara-ilajlardıámelgeasırıwda, Awǵanstandatınıshlıqornatıwǵaqaratılǵansóylesiwlerdeaktivqatnaspaqta.
Bulardıńbarlıǵımámleketimizdińxalıqaralıqmaydandaǵıabıray-itibarınarttırıwda, jurtımızdıńdoslarıhámsheriklerinkóbeytiwdeáhmiyetlibolmaqta.
Turmısımızdatınıshlıq-tatıwlıq, milletlerhámdinlerortasındadoslıqhámtilekleslikbekkemlenipbarmaqta.
Demokratiyalıqrawajlanıw: xalıqpenenpikirlesiw.
Búgingikúndeámelgeasırıpatırǵanreformalarımız, xalıqpenenpikirlesiwmámleketliksiyasatdárejesinekóterilgenisebeplijámiyetimizdeashıqlıqhámerkinlikortalıǵıkem-kemkúsheyipbarmaqta.
Adamlarbaslamakórsetip, tekózinińjekemashqalasıemes, alkópshiliktińdárt-táshwishlerinsheshiwushınmámleketlikmákemelermenenbirgelikteislewgeúyrenbekte.
Álbette, ómirbareken, onıńótkirtalapları, mashqalalarıbolǵanhámbunnankeyindeboladı. Lekinhárqandaymashqalanıaqılǵasaysheshiwushın, eńaldımenenbirgeislesiwzárúr.
Barlıǵımızǵa, ásirese, basshıhámjetekshilergetereńbilim, aqıl-sana, sabır-taqatkerek. Sonıńushın«Jawızlıqqaqarsı – aǵartıwshılıq»degenpikirdeúlkenmánibar. Bulideyatekdiniytárbiyamenenbaylanıslıjumıslardaemes, alturmısımızdıńbarlıqtarawlarındasheshiwshiáhmiyetkeiye.
Dáwirdiń, turmıstıńkeskintalaplarınanarttaqalmawushınbarlıǵımızhárkúnioqıp-úyreniwimiz, ózúsimizdeislewimiz, bilimhámdárejemizdituraqlıasırıpbarıwımızkerek.
Ullıbabalarımızdıńmúnásipizbasarlarıhámdawamshılarıbolıwbizushınhámqarız, hámparız. ÓzWatanın, anaxalqınrawajlandırıwushınózinayamastanmiynetetiw: bul – mártlik, bul – anajurtqamuhabbathámsadıqlıq, bul – durıstárbiyahámámeliyúlgidemek.
Búgingialaǵadahámqáwiplidáwirdejaslardıńsanasıhámqálbiniyelewgeqaratılǵanhárqıylıqawip-qáterlerkem-kemnenkúsheyipbaratırǵanınbársheńizjaqsıbilesiz. Olarǵaqarsıgúresiwdexalqımızdıńbaytariyxıhámmádeniyatı, ullıbabalarımızqaharmanlıqları, janajanÓzbekstanımızdıńmilliymápleribizushınkúsh-qúdiretderegibolıpxızmetetedi.
BMShBasAssambleyasınıń 72-sessiyasındaÓzbekstantárepinen«Jaslarhuqıqlarıhaqqında»ǵıkonvenciyanıislepshıǵıwbaslamasıilgerisúrilgenijawızlıqqaqarsı – aǵartıwshılıqprincipitiykarındaalıpbarılıpatırǵankeńkólemlijumıslarımızdıńajıralmasbirbólegibolıp, oljerjúzindegiekimilliardtanzıyatjaslardıńhuqıqlarınhámmáplerinqorǵawdazárúrliáhmiyetkeiyeesaplanadı.
PrezidentimizSh.Mirziёevtárepinenhárbirsaltanatlımájilislerde «BizÓzbekstannıńullıkelesheginqurıwǵabekkembelbaylaǵanekenbiz, bulullıistierteńemes, búginbaslawımız, onıńushınaldımenennawqıranjaslarımızǵazárúrshárayatlardıáynebúginjaratıpberiwimizkerek» sonday-aq, «Jaslardıńarzıw-umtılıwları, jaratıwshıideyahámbaslamalarınámelgeasırıwmaqsetindebaslaǵanislerimizditekǵanadawamettiripqoymaymız, bálkiolardıjańa, jánedejoqarıbasqıshqakóteremiz». «MenSizińjanıńızdaturıp, qol-qanatbolaman! kózijanıpturǵan, bilimli, mártjigit-qızlardıńbarekenligineisenemen» depisenimbildirgenedi.