2-мавзу. ?рта Осие инсоният цивилизациясининг

10-Tema. ǴárezsizlikjıllarındaÓzbekstandaǵıruwxıyhámmádeniyrawajlanıw


Jobası:
1.Tariyxıyqalalar (Buxara, Samarqand, Marǵulan, Qarshi, Tashkent, Xiywa, Shahrisabz) yubileylerinińxalıqaralıqkólemdekeńbelgileniwi.
2.Mádeniyathámkórkemónertarawınıńrawajlanıwı. Xalıkaralıqkórik-tańlawlardıńótkeriliwi. Milliysporttúrlerinińrawajlanıwı.
3.Ózbekstandamilletlerarasındahámdinlerarasındamúnasibetlerdeturaqlılıqtıtámiyinlewboyınshamámleketsiyasatı.


Ádebiyatlar:
1.Левитин Л. Ўзбекистон туб бурилиш палласида. - Тошкент: Ўзбекистон, 2005.
2.Мустақил Ўзбекистон тарихи. Масъул муҳаррир А.Сабиров. - Тошкент: Академия, 2013.
3.Новейшая история Узбекистана. Руководителъ проекта и редактор: М.А.Рахимов. - Тошкент: Адабиёт учқунлари, 2018.
4.Эркаев А. Ўзбекистон йўли. - Тошкент: Маънавият, 2011.
5.Ўзбекистон мустақиллик йилларида. - Тошкент: Ўзбекистон, 1996.
6.Ўзбекистон тарихи. Р.Ҳ.Муртазаеванинг умумий таҳрири остида. – Тошкент, 2005.
7.Ўзбекистон халқининг дини, маданияти ва урф-одатлари: тарих ва ҳозирги ҳолат. - Тошкент: ТИУ, 2011.

Ózbekstanaymaǵıáyyemgicivilizaciyahámmádeniyatoraylarınanbiribolıptabıladı.Ǵárezsizlikjıllarıtómendegiqalalardıńhámtariyxıyilimoraylarınıńyubileylerikeńtúrdebelgilenipótildi:

-1997 jıl – XiywahámBuxaraqalalarınıń 2500 jıllıqyubileyibelgilendi.
-2002 jıl – Termizqalasınıń 2500 jıllıqyubileyibelgilendi.
-2002 jıl – Shaxrisabzqalasınıń 2700 jıllıǵıbelgilendi.
-2003 jıl – Nókisqalasınıń 70 jıllıǵıbelgilendihámqala«Doslıq»ordenimenensıylıqlandı.
-2006 jıl – Qarshiqalasınıń 2700 jıllıgıbelgilendi.
-2006 jıl – XorezmMaъmunAkademiyasınıń 1000 jıllıgıbelgilendi.
-2007 jılSamarqandqalasınıń 2750 jıllıqyubileyibelgilendi.
-2007 jıl – Marǵulanqalasınıń 2000 jıllıqyubileyiótkerildi.
-2009 jıl – ÓzbekstanRespublikasıpaytaxtıTashkentkalasınıń 2200 jıllıǵıbelgilendi.
Ǵárezsizlikjıllarındamádeniyturmıstadatúpkilikliózgerislerjúzberdi. Bul, eńdáslepteatrkórkemónerinińrawajlanıwındaanıqsezilebasladı, jańateatrimaratlarıqurılıpisketúsirildi. 1991 jılıFerǵana, 1993 jılıXorezmdemámleketlikquwırshaqteatrlarıjumısbasladı. 1994 jılıQashqadáryahámNamanganwalayatteatrlarıqasındaquwırshaqtoparları, 2001 jılıSurxandáryawalayatquwırshaqteatrıashıldı. Ózbekmámleketlikakademiyalıqdrama (2001 j.)hámÓzbekstanakademiyalıqrusdramateatrları (1999 j.) sıyaqlıpaytaxthámwalayatteatrjámáátlerinejańaimaratlarqurıldı, rekonstrukciyaislendi. 2015 jıldıńoktyabrinderekonstrukciyaislengenAlisherNawayıatındaǵıÓzbekstanmámleketlikakademiyalıqúlkenteatrınıńashılıwmáresimibolıpótti. 1993 jıldıńsentyabrinde«Turkistan»sarayıjumısınbasladı. 2009 jılı«Ózbekstan»xalıqaralıqforumlarsarayı, 2011 jılıSimpoziumlarsarayıhámAlisherNawayıatındaǵıÓzbekstanMilliykitapxanasınanibaratAǵartıwshılıqorayı, 2014 jılıFerǵanawalayatındaTeatr-koncertsarayısıyaqlımánewiyatorınlarıashıldı. ÓzbekstanRespublikasıBirinshiPrezidentiniń«Ózbekstanteatrkórkemónerinrawajlandırıwhaqkında»ǵı (1998 j.) pármanınamuwapıqruwxıy-aǵartıwshılıqreformalardateatriskerlerinińbelsendiqatnasıwıntámiyinlew, milliyqadriyatlarıúgit-násiyatetiwshikórkemsaxnashıǵarmalarınjaratıwsıyaqlımáqsetlerde«Ózbekteatr»dóretiwshi-óndirislikbirlespesishólkemlestirildi. 2017 jılıxızmetikritikalıqúyrenilip, «Ózbekteatr»birlespesisaplastırılıp, onıńfunkciyalarıMádeniyatministrligineótkerildi. 2001 jılÓzbekmámleketlikdramateatrınaPrezidentpármanımenen«Milliyteatr»ataǵıberildi. 2014 jılıPrezident«Ózbekmilliyakademiyalıqdramateatrınıń 100 jıllıǵınbelgilewhaqkında»qararqabıletti. Bulqararǵamuwapıqteatrrekonstrukciyaislendihámyubileyilajlarıbolıpótti.
Paytaxttaǵırespublikateatrlarıqatarındawalayatjámáátleridexalıqaralıqmádeniymúnásibetlerdeqatnasıpkelmekte. BundaÓzbekstanJaslarteatrı, IlhamteatrıhámQashqadáryadaǵı«Eskimeshit»teatr-studiyasıbelsendilikkórsetti. 2018 jılıQorǵanıwministrligijanındaǵıáskeriyteatrstudiya - «Turan»shólkemlestirildi. 2017 jılıteatrkórkemónerisalasındakeńreformalarbaslandı. Mámlekettegibar 37 teatrxızmetintámiyinlewushın 2017 jıldıńózindemámlketbyudjetinen 81 milliardsumnanaslamqárejetajıratıldı.
Ǵárezsizlikjıllarımuzıkakórkemónerindetúpkilikliburılısámelgeasırıldı. 1992 jılıbirqanshakórik-tańlawlarótkizildi. Máselen, tashkentqalasındamilliymuzıkaatqarıwshılarınıń«Ásirlergeteńlesetuǵınnamalar», «Máńgihawazlar». Xorezmwalayatındafolklorjámáátleriniń , Koqanqalasındaqızıqshılarhámmasqarapazlardıń, Tashkentqalasındaestradaatqarıwshılarınıńkórik-tańlawlarıótkizildi. 1996 jılı«Ózbeknavo»gastrol-koncertbirlespesishólkemlestirildi. ÓzbekstanRespublikasıPrezidentipármanımenen 1997 jılıMukaramaturganbaevaatındaǵı«Ózbekraqs»milliyayaqoyınbirlespesihámTashkentmámlketlikmilliyayaq-oyınhámxoreografiyajoqarımektebidúzildi.
2001 jılı«Ózbeknavo»estradabirlespesi, MilliyestradakórkemónerinrawajlandırıwhámmuwapıqlastırıwKeńesijumısınbasladı. Ǵárezsizlikdáwirindejańakórik-tańlawlar, festivallarjúzegekeldi. 1995 jılıMinistrlerKabinet«Ózbekstan –Watanımmeniń»atamasındakórik-tańlawótkiziyaboyınshaqararqabıletti. 1996 jılı 27 avgusttaarnawlıpármanqabıletilip, ondahárjılıavgustayınıńúshinshiekshembisi«Ózbekstan – Watanımmeniń»qosskbayramkúnidepjeáriyalandı. MinstrlerKabinetiniń 1997 jıldaǵıqararımenenharekijıldabirmártebeSamarqandqalasında«Sharqtaronalari»xalıqaralıqmuzıkafestivalınótkizilebasladı. Birinshifestivaldadúnyanıń 31 mámlketinenwákillerqatnastı. 2015 jılı X festivalda 66 mávlekettenwákillerqatnastı.
YuNESKOtárepinenjúrgiziletuǵınadamzattıńmateriallıqemesmádeniymiyrasıdiziminenShashmakom (2008), Baysınmádeniyortalıǵı (2008), Askiya (2014) orınaldı. 2017 jılıPrezidentqararımenenÓzbekmilliymaqomkórkemóneriorayıshólkemlestirildi. 2018 jıldanbaslapShaxrisabzqalasındahárekijıldabirmárteXalıqaralıqmaqomkórkemónerifestivalınótkiziwbelgilendi.
1998 jılımámleketimizdebirinshiretsimfoniyalıqmuzıkafestivalıótkizildi. Bulfestivaldadúnyanıń 20ǵajaqınmámleketlerinenatqarıwshılarqatnastı. 2002 jılıTashkentmámleketlikkonservatoriyasıÓzbekstanmámleketlikkonservatoriyasınaaylandırıldı. Konservatoriyanıńjanaimaratıkurıldı. 2009-2014 jıllarıaymaqlarda 278 muzıkahámkórkemónermektepleripaydalanıwǵatapsırıldı. «Nihol», «Zulfiya»atındaǵımámleketliksıylıqlarshólkemlestirildi.
Súwretlewóneriushınǵárezsizlikkeńimkaniyatlarjaratıpberdi. 1997 jılıÓzbekstandabirinshiretKórkemakademiyashólkemlestirildi. 2002 jılıTashkentfotoúyi, 2004 jılıÓzbekstansúwretlewkórkemónergalereyası, 2005 jılıÓzbekkiyimlerigalereyası, 2006 jılıMádeniyathámkórkemónerkórgizbesijumısınbasladı.
Ǵárezsizlikjıllarındamilliykinokorkemónerinrawajlandırıwǵadaayrıqshaitibarqaratıldı. 2004 jılı«Ozbekkino»milliyagentligishólkemlestirildi. 2017 jılıkinokórkemóneriushındaáhmiyetlijılboldı. Usıjıldıńózinde«Ózbekkino»milliyagentliginemámleketbyudjetinen 12 milliard400 millionsumajıratıldı. ÓzbekstanRespublikasıPrezidentiSh.M.Mirziёev 2017 jılı 29 dekabrkúnimilliykinokórkemónerixızmetkerlerihámjuwapkeradamlarımenenushırastı. Ondakinokórkemónerinińmateriallıq-texnikalıqbazasınbekkemlew, mádeniyathámkórkemónerbaǵdarındaǵıjokarıoqıworınları, tájiriybeqánigeliginarttırıwdıshólkemlestiriya, aymaqlardakinoteatrlarqurıw, olardıńiskerliginjolǵaqoyıwmáseleleridodalandı.
Ǵárezsizlikjıllarıkórkemádebiyattamilliylik, mıńjıllıqtariyxıydóretiwshilikdástúrler, ulıwmainsanıylıqqadriyatlar, erkinpikirjúrgiziwprincipleritiklendi. AbdullaOripov, OdilYakubov, PirimqulQodirov, XurshidDavronsıyaqlıdóretiwshilerdińtariyxıyroman, pesahámgúrrińlerindeullıata-babalarımızÁmirTemur, MırzaUluǵbek, Baburhámbasqalardıńobrazlarıulıwmainsanıylıqhámmilliyqadriyatlarǵasáykesjańashadóretildi. ǴárezsizlikdáwiriádebiyatındaÓzbekstanqaharmanlarıSaidAxmad, AbdullaOripov, ErkinYakubov, ÓzbekstanxalıqshayırıMuxammadYusuflardóretiwshilikxızmetlerimenenxalqımızmaqtanadı. Jazıwshılardıqollap-quwatlawushın 2010 jılıÓzbekstanJazıwshılarAwqamıjanında«Ijod»fondıshólkemlestirildi. Ádebiyatqaitibar 2017-2018 jıllardajánedekúsheydi. 2017 jılı 12 yanvardaÓzbekstanRespublikasıPrezidentiniń«Kitapónimlerinbasıpshıǵarıwhámtarqatıwsistemasınrawajlandırıw, kitapoqıwhámkitapxanlıqmádeniyatınjoqarılatıwhámúgit-násiyatetiwboyınshakomissiyadúziwhaqkında»ǵıqararıqabıletildi. Usıjıldan 10 jastan 30 jasqashekemgibolǵankitapkumarlararasında«Jaskitapxan»respublikalıqkórik-tańlawıshólkemlestirildi. ÓzbekstanRespublikasıPrezidentiSh.M.Mirziёevtıń 2017 jıl 3 avgustkúnidóretiwshiziyalılarmenenbolǵanushırasıwındabirqatarmádeniymákemelergeqáwendershólkemlerbelgilepberildi. UsıjıynalıstaXalıqbankimenenJazıwshılarawqamınıń«Doslarklubı»shólkemlestirildi.
Milletimizdińózliginańlawındahámmilliytariyxıyqadriyatlardıtiklewdemuzeylerayrıqshaorıntutadı. 1996 jılıTashkentteTemuriylertariyxımámleketlikmuzeyi, Olimpiyadańqı, 2002 jılıRepressiyaqurbanlarıesteligi, Surxandáryawalayatınıńorayı – TermizkalasındaArxeologiyamuzeyijumısbasladı. 1998 jılı«Ózbekmuzey»Respublikalıqfondıshólkemlestirildi.
1991-1994 jılları 73 muzeybarbolǵanbolsa, 2017 jılı 450 jakınmuzeylerxızmetalıpbardı.
Ǵárezsizlikjıllarıfizikalıqtárbiyahámsportqaúlkenitibarqaratıldı. 1992 jılı«Fizikalıqtárbiyahámsporthaqkında»nızamqabıletilgenedi. Bulnızamǵa 2015 jılıózgerislerhámqosımshalarkirgizilipjańaredaciyadatastıyıqlandı. Respublikada 536 balalar-óspirimlersportmektepleri, 5 olimpiadarezervlerikollejleri, 8 respublikajoqarısportsheberligimekteplerixızmetkórsetpekte.
Ózbekshegúres, tennis. Shaxmat, boksboyınshaÓzbekstansportıdúnyakólemindeózornınaiyeboldı. TennisboyınshaIrodaTulaganovanıń, boksboyınshaRuslanChagaev, ArturGrigoryanhámMuxammadqodirAbdullaevlardıńdúnyasportarenalarındaǵıjeńisleriÓzbekstansportshılarınıńdáslepkinatiyjeleriedi.
1992 jılıTermizhámShaxrisabzqalalarındamilliygúresboyınshadáslepkixalıqaralıqjarıslarótkizildi. 1992 jılıÓzbekstandagúresfederaciyası, 2001 jılıbelbawlıgúresfederaciyasıdúzildi. Prezidenttińarnawlıpármanımenen 1998 jılısentyabrayındaTashkentteAziya, AfrikahámEıropadankelgen 28 mámleketwákillerinińqatnasıwındaXalıaralıqgúresAssociaciyasıdúzildi.
1993 jılısentyabrdeXalıqaralıqOlimpiadaKomitetiniń 101-sessiyasındaÓzbekstanRespublikasıMilliyOlimpiadaKomitetitolıqtánalındı.