2-mavzu. Mahsulot sifatini nazorati qilish tizimi

Uyurma tokli o’zgartirgichlarning qo’llanilishi va sinflanishi

Nazorat qilinayotgan ob’ektga nisbatan ishchi joylashuv bo’yicha o’zgartirgichlar o’tuvchi, yopishtiriluvchi va kombintsiyalashganlarga bo’linadi.
Yopishtiriladigan o’zgartirgichlar odatda bita yoki bir necha g’altaklardan tashkil topgan, ularning toretslariga ob’ektning yuzasi keltiriladi (6.10-rasm). Yopishtiriladigan o’zgartirgichlar yumaloq koaksial (6.10-rasm, a), to’g’ri burchakli (6.10-rasm, b), krestsimon to’g’ri burchakli (6.10-rasm, v), o’zaro perependikulyar o’qli g’altaklarga (6.10-rasm, g), va x.k. ega bo’lishi mumkin.


6.10-rasm. Yopishuvchi o’zgartirgichlar
a) yumaloq koaksial, b) to’g’ri burchakli,
v) krestsimon to’g’ri burchakli g)o’zaro perependikulyar o’qli

Yopishtiriladigan o’zgartirgichlar ferromagnitli o’zak (odatda feritli) bilan yoki o’zaksiz qilib yasaladi. Ferromagnitli o’zak evaziga o’zgartirgichning umumiy sezgirligi oshadi va magnit maydonning lokalizatsiyalanishi evaziga nazorat sohasi kichrayadi. 6.11-rasmda o’zakli o’zgartirgichlarning ayrim turlari keltirilgan.

6.11-rasm. O’zakli yopishuvchi o’zgartirgichlar
a) TSilindrsimon o’zakli.
b) To’g’ri burchaksimon o’zakli.
v) yarim bronlangan turli o’zakli.
g) Yarimtoroid ko’rinishli o’zakli.

O’tuvchi UTO’lar tashqi, ichki va cho’ktiriluvchilarga (pogrujnoy) bo’linadi. O’tuvchi UTO’larning farqlanuvchi xususiyati quyidagicha: Ushbu o’zgartirgichlar nazorat qilish jarayonida ob’ektning tashqi tomonidan o’tkaziladi (tashqi 6.12-rasm, a-v), yoki ob’ektning ichidan (ichkilar, 6.12-rasm g-d) yoki suyuq ob’ekt ga cho’ktiriladigan (cho’ktiriluvchi (pogrujnoy) 6.12-rasm ye-j) ular nazorat sohasida bir jinsli maydonga ega, buni natijasida nazorat qilinayotgan bir jinsli ob’ekt ning radial siljishi o’zgartirgichning chiqish signaliga ta’sir qilmaydi.

Kombinatsiyalangan o’zgartirgichlar yopishtiriladigan va o’tuvchi UTO’larni kombinatsiyalashtirgan. 6.13-rasmda kombinatsiyalash UTO’larning ayrim turlari tasvirlangan. Amaliyotda ushbuo’zgartirgichlar juda kam uchraydi.
Maxsus farq bilan ekranli UTO’lar farqlanadi, ularning alohida farqi shundaki qo’zg’atuvchi va o’lov o’ramlari nazorat qilinayotgan ob’ekt yordamida ajratilagan.
Yopishuvchi ekranli UTO’lari va o’tuvchi UTO’lar tuzilishlari bo’yicha farqlanadi 6.14-rasm) va ularga mos ravishda birinchi va ikkinchi turli (6.13-rasm)lari to’g’ri keladi.
Ob’ekt parametrlarini chiqish kattaligiga o’zgartirib berish turiga qarab UTO’lar transformatorlilarga va parametriklarga bo’linadi. Transformatorli UTO’larda minimum ikkita o’ram (qo’zg’atuvchi va o’lchov) mavjud bo’lib nazorat qilinayotgan ob’ekt parametrlari o’lchov o’ramida kuchlanishga o’zgartiriladi, parametrli UTO’larda esa kompleks qarshiliklar majmuiga ega bo’lgan bitta o’ram mavjud. Parametrik UTO’larning yutug’i soddaligi bo’lib, kamchiligi esa transformatorli UTO’larda kamroq ifodalangan chiquvchi kattalikni o’zgartirgich temperaturasiga bog’liqligi.