2-mavzu. Mahsulot sifatini nazorati qilish tizimi

6.6-rasm. Ferrozond-polemer (a) va ferrozond-gradientomer (b) sxemalari.

Amaliyotda ikkita bir xil o’zak va cho’lg’amlarni tayyorlab bo’lmaydi. Shuning uchun chiqishdagi EYuK ga ega bo’ladi. Ularni ayrim texnik xarakteristikalari:

• 
  Polimer sezgirligi – 19;
  
• 
  Gradientometr sezgirligi – 3,5;
  
• 
  Ishchi chastota – 100, 130 kGts;
  
• 
  O’zak uzunligi – 2 mm;
  
• 
  O’zak diametri – 0,1 mm;
  
• 
  Ferrozondni ishchi qismi diametri – 5 mm.
  

Xoll o’zgartirgichlari magnit maydonda joylashgan Lorens kuchi ta’sirida metallar va yarim o’tkazgichlardagi tok tashuvchilarni harakati o’zgarishi natijasida hosil bo’lgan EYuK printsipida ishlaydi.
O’zgartirgich chiqishidagi kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:

Bu yerda: - Xoll koeffitsienti; h – Xoll plastinani qalinligi; I_x – Xoll o’zgartirgichdagi boshqaruvchi tok; B_z – magnit induktsiya.
Quyidagi 6.7-rasmda Xoll o’zgartirgichidagi tok I, magnit maydon induktsiyasi B_z ni yo’nalishi ko’rsatilgan.




6.7-rasm. Xoll o’zgartkichi ishlash sxemasi

Sanoatda asosan kremniy (Si), germaniy (Ge) va arsenid galliy (GaAs) dan tayyorlangan Xoll o’zgartirgichlari chiqariladi.

Magnit rezistorlarda Gauss effekti qo’llaniladi. Bunda o’tkazgich yoki yarim o’tkazgich magnit maydonga joylashtirilsa, ularni qarshiligi o’zgaradi. Bu o’zgartirgichlar yuqori sezgirlikka ega bo’lgan materiallardan tayyorlanadi: indiy arsenidi (InAs), germaniy (Ge), telluriy (HgTe), simob selenidi (HgSe) va xokozo. Magnit rezistorlar yuqori o’tish koeffitsientiga ega. SHuning uchun ular kuchli magnit maydonlarni o’lchashda qo’llaniladi.

Magnit kukunli nazorat usuli

Magnit kukunli usulda ishlatiladigan magnit kukunlar tarkibi, fizik xossalari va vazifalari bo’yicha 4 guruhga bo’linadi:

1. 
   temir kukunlar;
   
2. 
   tegirmonlardan olingan kukunlar;
   
3. 
   texnik va sintetik magnitdan olingan kukunlar;
   
4. 
   ferromagnit temir kukunlari;
   

Keng tarqalgan kukunlar: Fe₃0₄, Fe₂0₃.
Tashqi ko’rinishi oq ranglarda bo’lgan detallarda qora rangli magnetit kukunlari qo’llaniladi. Qora ranglarda bo’lgan detallarda esa turli rangli yoki magnit lyuminestsent kukunlar ishlatiladi.
Ultrabinafsha yoritilishida magnit lyuministsent kukunlarni ishlatilishi nuqsonlarni aniq ko’rinishiga va nazorat unumdorligini oshishiga olib keladi. Ularni tarkibiga masalan xlorli metilon va ferromagnit kukun kirishi mumkin. Zarrachalar o’lchamlari 0,1 dan 60 mkm gacha bo’ladi. Bundan tashqari magnit suspenziyalar ishlatilishi mumkin. Bu suyuq muxitdagi magnit zarrachalar. Ko’pincha suvli yoki moyli suspenziyalar qo’llaniladi. o’lchamlarni yuqori chegarasi 40-60 mkm ni, pastki chegarasi esa 0,1 mkm ni tashkil qiladi.