2-mavzu. Mahsulot sifatini nazorati qilish tizimi

O’zgarmas magnit maydonlarda magnit xarakteristikalarni aniqlash

Elektr mashinalar, apparatlar, transformatorlarni tadqiqot qilishda, elektrotexnik mahsulotlar ishlab chiqaradigan korxonalarda qo’llaniladigan magnitli materiallarni sinashda laboratoriya amaliyotida magnit kattaligini ya’ni magnit oqimi, magnit induktsiyasi, magnit yurituvchi kuch, magnit maydon kuchlanganligi, magnit yutiluvchanligi o’lchash hamda ferromanit materiallarda gisterezisda yuqotishlar va uyurmali tokni o’lchash zaruriyatlari yuzaga keladi.
Ko’pchilik holatlarda magnit kattaliklari bilvosita usul ya’ni o’lchanayotgan magnit kattalik bilan funktsional bog’liq bo’lan u yoki bu elektr kattliklar (tok, EYuK, elektrlanganlik miqdori) bilan aniqlanadi.
Magnitli o’lchashlar uchun bir qancha usullar va apparatlardan nafaqat magnitli o’lchashla sohasidagi maxsus laboratoriyalarda, shuningdek, elektr mashinalari va apparatlarini sinash va tadqiqoti bilan shug’ullanuvchi universal laboratoriyalarda ham foydalaniladi. Magnitli o’lchashlarga keng tarqalgan o’lchash usullariga quyidagilar taalluqlidir:
a) ballistik galvanometr yordamida o’lchash;
b) flyuksmetr yordami bilan o’lchash;
v) vattmetrli usulda po’latda yuqotishlarni aniqlash;
g) ptentsiometr yordamida doimiy magnit oqimini o’lchash.
O’zgarmas magnit maydonlarda magnit xarakteristikalarini aniqlashda asosiy usul ballistik usuldan foydalanamiz.
Ballistik galvanometr yordamida doimiy magnit oqimini o’lchashning umumiy printsipini tushuntiruvchi sxema 6.8-rasmda keltirilgan. Magnit oqimini o’lchash uchun galvanometrga tadqiqot qilinayotgan doimiy magnit maydonga kiruvchi bir necha o’ramlardan w iborat o’lchash ramkasini biriktirish lozim.

6.8-rasm. Ballistik galvanometr yordamida magnit oqimini o’lchash printsipni tushuntirish sxemasi.
Ramka o’rami bir qancha oqim F_x ni qamrab oladi.
Ushbu asbobning ishlash printsipi ballistik galvanometr dastlabki ko’rsatkichi qancha katta bo’lsa, u o’lchash ramkasi o’rami bilan magnit oqimi magnit ulanishi miqdoriga proportsional bo’ladi.
Magnitlanish egriligini yuqotish uchun shuningdek, B=f(H) bog’liqlikni aniqlash uchun ballistik galvanometrni amalda qo’llanish sxemasi 6.9-rasmda keltirilgan