2-mavzu. Kimyo fanining asosiy qonunlari

Elementning yadro zaryadlari bir xil bo’lib, atom massalari bilan bir-biridan farq qiladigan atomlar shu ejlementning izotop­lari deyiladi. Ma’lum elementning izotoplari bir-birlaridan atom yadrosidagi neytronlar soni bilan farqlanadi.

Kvant nurlari xakida tushuncha.

M.Plank 1900 yilda qizdiril­gan jismlar spektrlari energiyasining taqsimlanishini tushuntiradi­gan nazariyani yaratdi. Bu nazariyaga muvofiq energiya atomdan uzluksiz ravishda emas, balki mayda-mayda zarrachalar - kvantlar tarzida ajratiladi. Har qaysi kvantning qiymati shu nur to’lqinla­rining bir sekundda tebranish soniga bog’liq bo’ladi. Har qanday tebranma sistema energiyani faqat kvantlar holida yutadi yoki o’zi­dan kvantlar holida chiqaradi. Har qaysi kvant kattaligi quyidagi Plank tenglamasi ⁷bilan hisoblanadi:
E = h V
bu erda E - energiya kvanti,
h - Plank doimiysi, uning qiymati h=6,625^.19^-27 erg. sek, yoki h= 6,625^.19^-34 Joul - sek.
V - tebranish chastotasi, uni to’lqin uzunligi bilan xarakterlasak, u holda: bo’ladi.

bu erda s - yorug’lik tezligi, l- to’lqin uzunligi.
M.Plank nazariyasidan kelib chiqadigan xulosalar tajribasida topilgan natijalarga to’la muvofiq keldi. Yorug’lik kvantlarining haqiqatan mavjudligi boshqa xil tajribalarda ham isbotlangan. Plank tenglamasidan foydalanib spktrdagi har qaysi chiziqqa muvo­fiq keladigan yorug’lik energiyasining kvantini hisoblash mumkin.

Zarrachalarning to’lqin xususiyatlari

Hozirgi zamon molekula va atom tuzilish nazariyasi mikroob’ekt deb ataluvchi juda kichik massaga ega bo’lgan zarracha va elekt­ronlar harakatini ifodalaydigan qonunlarga asoClanadi. Bu qonunlar asosan 1925-1926 yillarda yaratilgann bo’lib, makroob’ekt deb ata­luvchi oddiy ko’z va mikroskop orqali ko’rinadigan buyumlar harakati qonunlaridan keskin farq qiladi. Mikroob’ektlar ikki xil - zar­racha va to’lqin xossasini namoyon qiladi, ya’ni ular bir vaqtning o’zida korpuskulyar va to’lqin xossalarga ega bo’ladi.