2-Ma’ruza: Sudralib yuruvchilar (Reptilia) sinfi. Reja

Suv ilonlari (Colubridae) oilasiga 2000 dan ortiq tur kiradi, 0 ‘zbekistoda suv ilonlarning 10 dan ortiq turlari uchraydi. Suv ilonlari oilasi orasida quruqlikda, daraxtda va yer ostida yashaydigan turlari ham bor. Suv ilonlarning
uzunligi 10—15 sm dan 3,5 m gacha boradi. Suv ilonlari oilasiga oddiy suv iloni (Natrix natrix), suv ilon (Natrix
tesselata), silliq suv iloni, ya’ni medyanka (Coronella austriaca) va chipor ilonlar (Elaphe, Coluber) avlodlari kiradi. Suv ilonlarida chanoq kamari va orqa oyoq qoldiqlari boMmaydi. Qorin tomoni bir qator bolib o'rnashgan serbar tangachalar bilan qoplangan. Suv ilonlar oilasi vakillari kosmopolit hisoblanadi.
/ / l-rasm. Cho‘l bo‘g‘ma
ilonchasi orqa
oyoqlarining rudimenti.
233
Ular Antarktidadan tashqari yer yuzining barcha qit’alarida keng tarqalgan. Suv ilonlari, asosan qushlar tuxumi, hasharotlar, o ‘rgimchaksimon!ar, chuvalc-hanglar, turli mayda baliqlar, baqalar, kaltakesaklar va mayda kemiruvchilar bilan oziqlanadi. Suv ilonlarning ko'pchiligi tuxum qo‘yib ko'payadi, medyanka esa tuxumdan tirik tug'adi. Suv iloni O'rta Osiyoda keng tarqalgan, O'zbekistonning hamma suv havzalarida yashaydi. Oddiy suv ilonini bog', poliz va odamlarga yaqin joylarda ham uchratish mumkin. Uning uzunligi 1,5 m gacha boradi, boshining ikki yon tomonida bittadan oq yoki havorang xoli bor. Suv ilonlari baliqchilik xo'jaliklariga birmuncha
zivon keltirishi mumkin. Vohalardagi jarlikfar, tashlandiq eski binolar, molxonalar va hatto xonadonlarda chipor ilon uchraydi. Uning uzunligi 2 m gacha boradi. Chipor ilon, asosan O'rta Osiyoda va Uzoq Sharqda keng tarqalgan.
Chipor ilon ham turli qushlar va ularning jo'jalari, kemiruvchilar va kaltakesaklar bilan oziqlanadi. O'lja qidirib, molxona va xonadonlarning shift iga chiqib olishi, devorning yoriqlariga kirib qolishi mumkin.
O'zbekistonning cho'l mintaqalarida xoldor chipor ilon, ko'ndalang yo'lli chipor ilon, o'qilon, Ustyurtda to'rt chiziqli chipor ilon, tog' etaklarida esa qizil chiziqli chipor ilon tarqalgan. Silliq suv iloninmg uzunligi 75 sm atrofida bo'ladi. O'q ilon ham suvilonlar oilasiga kiradi. O'qilon zaharli hisoblanadi. Uning zahar tishi og'iz bo'shlig'ining ichki tomonida joylashgan, jo'yakli bo'ladi. Zahari odamga unchalik ta’sir qilmaydi.