2-Ma’ruza: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: Sharq va G’arb falsafasi. Reja



Download 417,03 Kb.
Pdf ko'rish
bet9/12
Sana12.09.2021
Hajmi417,03 Kb.
#172221
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
2- Maruza. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari Sharq va G’arb falsafasi. falsafasi. 9824d485987509b8ded2f65b66ce18c9

Frensis  Bekon  (–  ingliz  faylasufi  1561-1626)  birinchi  yondashuv  asoschisi 

substansiya  shakllarining  xususiyatlariga  tavsif  bergan  va  substansiyani  muayyan 

narsalar  shakli  bilan  ayniylashtirgan.  Uning  fikricha,  materiya  sariqlik,  moviylik, 

qoramtirlik,  iliqlik,  og‘irlik  va  boshqa  shunga  o‘xshash  xossalarga  ega.  Bular 

materiyaning  eng  sodda  xususiyatlaridir.  Bu  xossalarning  turli  birikmalaridan 

tabiatning rang-barang narsalari vujudga keladi.  

Materiyaning    sifat        jihatidan          har     xilligi    haqidagi   ta‘limotni 

F.Bekon      o‘zining               shakl    va    harakat     haqidagi    ta‘limoti   bilan 

rivojlantirgan.      Uning                      talqinida                shakl  –  bu  narsaga    xos  bo‘lgan 

xususiyatning  moddiy  mohiyati.  U  Platon  va  Aristotelning  shakl  haqidagi 




mushohadalari bilan bahsga kirishadi. Bekon fikriga ko‘ra, shakl  – jismni tashkil 

etuvchi    moddiy  zarralar  harakatining  turi.  Ammo    bu  zarralar    atomlar    emas. 

F.Bekon  qadimgi  faylasuflarning  materiyaning  atomistik  tuzilishi  haqidagi  va  

ayniqsa   bo‘shliqning  mavjudligi  haqidagi  ta‘limotiga  tanqidiy yondashadi. U 

makonni  bo‘shliq    deb  hisoblamagan:  Bekon  uchun  makon  materiyaning  doimiy 

o‘rni  bilan  bog‘liq  bo‘lgan.    Amalda  u  makonni  moddiy    ob‘ektlarning  

ko‘lamliligi    bilan  ayniylashtirgan.    Vaqtni  Bekon  moddiy  jismlar  tezligining 

ob‘ektiv  o‘lchovi  sifatida  tavsiflagan.  Vaqtning  mohiyatini  tushunishga  nisbatan 

mazkur  yondashuv  diqqatga  sazovor,  zero  vaqt  materiyaning  moddiy  jismlarda 

yuz  beruvchi  o‘zgarishlarning  davomliligidan  iborat  bo‘lgan  va  bu 

o‘zgarishlarning  sur‘atini  tavsiflaydigan  ichki  xossasi  sifatida  e‘tirof  etiladi. 

SHunday qilib, vaqt harakat bilan uyg‘un bog‘lanadi.  

Bekon  fikriga  ko‘ra,  harakat  –  materiyaning  tug‘ma  xossasi.  Materiya  qanday 

abadiy bo‘lsa, harakat ham shunday abadiydir. U harakatning tabiatdagi 19 turini 

qayd  etgan:  tebranish,  qarshilik,  inersiya,  intilish,  kuchlanish,  hayot  ruhi, 

azoblanish  va  b.  Bu  shakllar  amalda  o‘sha  davrda  fanda  ayniqsa  mukammal 

o‘rganilgan  materiya  harakati  mexanik  shakllarining  xususiyatlari  bo‘lgan.  Ayni 

vaqtda  F.Bekon  moddiy  dunyoning  ko‘p  sifatliligini  o‘rganish  va  tushuntirishga 

harakat qilgan.  

F.Bekon  bilishning  empirik  metodi  asoschisi  hamdir.  U  tajribaga  asoslangan 

fanlar,  kuzatish  va  eksperimentga  alohida  e‘tibor  bergan.  Bilimlar  manbai  va 

ularning  haqiqiyligi  mezonlarini  tajribada  ko‘rgan.  Bilishga  tashqi  dunyoning 

inson ongidagi in‘ikosi sifatida yondashar ekan, u bilishda tajriba hal qiluvchi rol 

o‘ynashini qayd etgan. Ammo faylasuf bilishda aqlning rolini ham inkor etmagan.  




Download 417,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish