2 – мавзу: фалсафий тафаккур тарақҚиёт босқичлари: шарқ фалсафаси қадимги Мисрдаги фалсафий қарашлар

---

2 – МАВЗУ: ФАЛСАФИЙ ТАФАККУР ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧЛАРИ: ШАРҚ 
ФАЛСАФАСИ
 
Қадимги Мисрдаги фалсафий қарашлар 
Эрамиздан олдинги IV мингйилликнинг охири III-мингйилликнинг бошида 
Қадимги Миср маданияти ўз тараққиѐтининг юқори нуқтасига эришади. Бу давлатларда 
фалсафий фикрларнинг пайдо бўлиши, бир томондан, дунѐ ҳақидаги фанлар бўлган - 
Астрономия, космология, математика биринчи одимлари билан яқиндан боғлиқ бўлган 
бўлса, иккинчи томондан, афсоналар билан боғлиқ эди. Энг муҳим илмий ютуқлар 
(ҳисобнинг олтмишталик тизими, йилнинг узунлиги, геометрик шакллар ҳажмининг 
ҳисоблаб чиқилиши ва бошқалар) амалий аҳамиятга эга бўлиб, хўжалик юритишда 
қўлланилар эди. 
Қадимги Миср фалсафий тафаккур Қадимги Юнонистон савиясига эришмаган 
бўлса ҳам, уларнинг ютуқлари Эллада маданиятига оз таъсир кўрсатгани йўқ. Масалан, 
эрамиздан олдинги I-нчи минг йиллик ўрталарида фиръавнлар юнонча турмуш тарзига 
риоя этар эдилар, уларнинг кўплари юнонлилар билан қариндошчилик иплари билан 
боғланган эдилар. Юнонлиларга Мисрда умумий тураржойлар ташкил этишга руҳсат 
этилган эди. Улар илм-фан ва фалсафада мисрликларни жуда ҳам орқада қолдириб кетган 
вақтларида ҳам, Мисрга донишмандлик манбаси сифатида қараб, унга бўлган ўз 
ҳурматларини сақлаб қолдилар.

Қадимги Бобилдаги фалсафий қарашлар 
Қадимги бобилликлар илм-фан билан коҳинлар шуғулланар эдилар. Илм-фан 
билан шуғулланган бобилликлар умуман дунѐга афсоналар орқали қарар эдиларки, бу 
ҳақда улар томонидан юлдузларни жуда ҳам катта ва узун юлдузлар туркумлари 
гуруҳларига бўлиб чиққанликлари ва оқибатда уларни мистик-математик рамзлар билан 
белгиланганликлари гувоҳлик беради. 
Қадимги Бобилда топилган, адабий ѐдгорликдан бири «Хўжайиннинг ўз қули 
билан ҳаѐтининг мазмуни ҳақида суҳбати» деган адабий ѐдгорликда биринчи томондан 
худоларга ишониш, илоҳий кучларнинг табиат ва жамиятга кўрсатадиган таъсирини 
мутлоқлаштириш хусусияти устувор бўлсада, иккинчи томондан афсона ва ривоятлар 
тарзида бўлса-да, дунѐвий билимлар, илмий қарашлар хам аста-секин шакллана бошлаган. 
Бу қарашлар инсоният фалсафий фикрлари ривожланишидаги муҳим «қадамлар» бўлди.