|
Библиографик фаолиятнинг суб'ектлари ва мақсадлари
Библиографик фаолиятнинг бош суб'екти* - библиографик ахборотни ишлаб чиқиш, исте'молчига етказиш ва библиографик ахборотдан фойдаланишни ташкил этиш билан шуғулланувчи м у т а х а с с и с - б и б л и о г р а ф д и р .
Библиографик фаолиятнинг сифати ва самарадорлиги библиографнинг амалий тайёргарлиги ва назарий билим даражасига боғлиқ. Библиограф касбий хотираси ривожланган, библиографик ма'лумотларни эслаб қолишга ўрганган, чидамли, мантиқий фикрлаш доираси ривожланган; тез қарор қабулқила оладиган, манбалар доирасини яхши билган, уларнинг биридан иккинчисига тез ўтаоладиган бўлиши; умумилмий ва ўз мутахассислиги бўйича билимларни чуқур эгаллаган, билимини амалда тадбиқ қилаоладиган,библиографик қидириш олиб бораоладиган, библиографи кманбалардан фойдалана оладиган
Библиографик фаолиятнинг о б ' е к т и
Библиографик фаолиятнинг икки асосий таркибий қисмдан - ҳужжат ва ахборот исте'молчисидан ташкил топувчи ҳужжатлар алоқа йўллари тизими об'ект* сифатида келади.
“Ҳужжат - исте'молчи” тизими ягонадир, шу билан бирга турли библиографик жараёнларда ҳужжатлар ва исте'молчилар турлича вазифани бажарадилар.
Ҳ у ж ж а т - сотсиал ахборотни тарқатувчиси сифатида библиографик қўлланмалар тузиш (библиографиялаш) жараёнининг бевосита об'ектидир. Ҳужжатнинг таркиби турли-тумандир: китоблар ва кичик рисолалар, газеталар, журналлар, кино-фото материаллар, магнит тасмалари, тасвирий сан'ат асарлари, микротасвирлар, электрон ҳужжатлар ва ҳоказолар.
Библиографикфаолиятнингжараёнлари
Библиографикфаолиятиккитаасосийвабир-биригаузвийбоғлиқбўлганжараёнлар - ҳужжатларнибиблиографиялашвабиблиографикахборотисте'молчиларигабиблиографикхизматкўрсатишниўзичигаолади.
Б и б л и о г р а ф и я л а ш - ҳужжатларда қайд этилган библиографик ахборотни библиографик
Библиографиялаш библиографик хизмат кўрсатишнинг зарур библиографик асосини яратиб беради.
Ҳужжатларни библиографиялаш бир томондан ҳужжатли об'ектларнинг ҳажми, шакли ва мазмунига, иккинчи томондан эса тузилаётган библиографик ахборотнинг аниқ мақсади ва китобхонлик доирасига боғлиқ бўлади.
Ҳар қандай библиографик қўлланмани тузиш тўрт асосий босқичда амалга оширилади:
- т а й ё р л о в , а н а л и т и к , с и н т е т и , й а к у н л о в c ҳ и босқичлар .
Библиографиялашнинг а н а л и т и к методига:
1) ҳужжатнинг асосий мавзусини, расмий ва мазмуний хусусиятларини, ютуқ ва камчиликларини, мақсади ва китобхонлик доирасини аниқлаш мақсадида умумий таҳлил қилиш; 2) ҳужжатларни библиографик тасвирлаш; 3) ҳужжатларни аннотациялаш ва рефератлаш; 4) индекслаш ва предметлаштириш, яъни ҳужжатнинг мазмунини предмет рукнлари ёки бирон-бир классификация жадвалининг шартли белгилари ёрдамида ифодалаш киради.
Синтетик методига:
1) библиографик таҳлил қилинган ҳужжатларни кейинги библиографик қайта ишлаш учун аниқлаш; 2) олдиндан белгиланган белгилари бўйича ҳужжатларни танлаш; 3) библиографик қўлланмада библиографик ёзувларни гуруҳлаштириш ишлари киради.
Бу методлар диалектик жиҳатдан бир-бири Билан ўзаро боғланган, иш жараёнлари маълум даражада бир вақтда бажарилади, бир-бирига ўтади
Библиографик фаолиятнинг иккинчи жараёни - бу б и б л и о г р а ф и к х и з м а т к ў р с а т и ш д и р .
Библиографик хизмат кўрсатиш - библиографик ахборотни исте'молчига етказиш жараёнидир. Библиографик хизмат кўрсатиш икки тартибда: ма'лумот-библиографик хизмат кўрсатиш, библиографик ахборот билан та'минлаш тартибида кўрсатилади.
3.XXI asrdagi xalqaro ijtimoiy vaziyat va bibliografiyaning vazifalari nimalardan
Ҳар бир даврда жамият тараққиёти маданиятсиз, маънавиятсиз амалга ошмайди, доимо инсоният маънавий билимга, дунёни билишга, илм олишга, ўзлигини англаш учун ҳаётни тушунишга эҳтиёж сезади. Атроф – теварак, воқеа ва ҳодисалар, уларнинг моҳияти, мазмуни, мақсади, ижтимоий - сиёсий воқеаларнинг асл мазмуни, мақсади, фойда ва зарари ҳақида билим берувчи, кишиларни эзгуликка, яхшиликка чақирувчи, руҳий озуқа берувчи адабиётлар ҳақида тезкорлик билан, мақсадга мос ҳолда маълумот берувчи иккиламчи ҳужжатлар – библиографик маҳсулотлардир. Турли хил йўналишда тузилган библиографияларнинг аҳамияти қуйидагиларда кўринади:
1.Библиография қадимги даврдан то ҳозиргача яратилган маданий бойликларимиз, китобатчилик, нашриётчилик иши тарихи ҳақида, ривожи ҳақида маълумот беради.
2. Адабиётларнинг мазмуни, мақсади, унинг асосий масалалари, муаммолар билан таништиради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
