18-мавзу: Қадимги Ҳиндистонда архив ишининг илк кўринишлари. Император архивлари. Қадимги Ҳиндистон архивидаги дипломатик ёзишмалар

Подшо Ашока замонасидан кўпгина ёзувлар сақланиб қолган. Ашока эдиктлари деб аталмиш бу ёзувлар диний-ахлоқий насиҳатларни ҳамда илк буддавийликни характерловчи бир қанча фактларни, бутун Ҳиндистонда буддавийликнинг кенг ёйилишини, шунингдек, Ашоканинг жўшқин диний фаолиятини тасвирлайди. Ашока эдиктлари подшонинг буйруғига кўра, милоддан аввалги III асрда ғорларнинг деворларига ва махсус қўрилган тош устунларга ёзилган. Хозиргача 33 та ёувлар сақланиб қолган.

Британия музейида сақланаётган Ашока устуни бўлакларини парчаси (милоддан илгариги 238 йил).

Британия музейида сақланаётган Ашока катта устунига битилган фармон. (милоддан илгариги 238 йил).

Эрамиздан аввалги биринчи минг йилликнинг иккинчи ярмида Шимолий Ҳиндистон давлатлари Эрон, Греция ва Македония билан турли алоқалар боғлай бошлайдилар. Шу туфайли бу даврни ўрганишда чет эл манбалари, ажнабийларнинг Ҳиндистон ҳақида айтганлари катта аҳамиятга эгадир. Чунончи, Аҳамонийлар замонидаги эрон ёзувлари, хусусан Бехистун, Персеполь ва Нақши Рустамдаги Доро ёзувлари шулар жумласидандир.

Эрамиздан аввалги биринчи минг йилликнинг иккинчи ярмида Шимолий Ҳиндистон давлатлари Эрон, Греция ва Македония билан турли алоқалар боғлай бошлайдилар. Шу туфайли бу даврни ўрганишда чет эл манбалари, ажнабийларнинг Ҳиндистон ҳақида айтганлари катта аҳамиятга эгадир. Чунончи, Аҳамонийлар замонидаги эрон ёзувлари, хусусан Бехистун, Персеполь ва Нақши Рустамдаги Доро ёзувлари шулар жумласидандир.

Грек тарихчиларининг қадимги Ҳиндистон ҳақида ёзган асарлари айниқса катта аҳамиятга эгадир. Геродот (эрамиздан аввалги V аср) ўзининг катта тарихий асарида Ҳиндистон, унинг аҳолиси, ҳинд қабилаларининг турли маданий даражалари ҳамда Ҳиндистоннинг Эрон подшолиги билан бўлган ўзаро муносабатлари ҳақида бир қанча маълумотларни баён қилади. Грек географи ва сиёсий арбоби Мегасфен анча кўп материал тўплаган; Мегасфенни Селеви Никатор Ҳиндистон подшоси Чандрагупта ҳузурига элчи қилиб юборган ва у Ҳиндистонда узоқ вақт яшаган.