|
10
Июнь
17
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA BADIIY ASAR BILAN ISHLASH METODIKASI
Yusupova Ozodaxon
Andijon viloyati Qo‘rg‘ontepa tuman XTBga qarashli
Qorasuv shahar 5-umumiy o‘rta ta‘lim naktabi
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Tel: 90 486 0018
Annotatsiya:
Ushbu mavzu orqali pedagoglar tomonidan qo‘llanib kelinayotgan o‘quvchining
nutqini.o‘stirishga.yordam.beradigan.metodlar.o‘ganiladi..Boshlang‘ich.sinflarda.badiiy.adabi
-
yotlardan.foydalanishning.ahamiyati.va.zarurati.yoritib.beriladi..Boshlang‘ich.sinf.o‘quvchilarida.
badiiy asar tahlili metodining pedagoglar tomonidan o‘quvchilarga moslab o‘rgatilishi va sama-
ralari.haqida.so‘z.boradi.
Kalit so‘zlar:
.zamonaviy.maktab.tajribasi,.fikr.bildirish,.badiiy.asar.tahlili,.adabiy.qahramon,.
badiiy asar ustida ishlash
Hozirgi kunda zamonaviy maktablarda o‘quvchilar rivojlanishiga e’tibor qaratadigan bo‘lsak,
kichik. maktab. yoshidagi. o‘quvchilar. umumiy. rivojlanishining. o‘sganligini. ko‘rsatmoqda..
Psixologiya va xususiy metodika sohasidagi yutuqlar esa sinfda o‘qish mazmuni va o‘qitish
metodlariga.o‘zgartirish.kiritishni.talab.etmoqda..shularga.bog‘liq.holda.badiiy.asarni.tahlil.qilish.
metodikasi takomillashtira borildi: takroriy bayon qilish mashqlari kamaytirildi, ijodiy va o‘qilgan
matn. yuzasidan. o‘z. fikrini. bayon. qilish. ko‘nikmasini. o‘stiradigan. mashqlar. ko‘paytirildi,. asar.
qismlari ustida emas, balki yaxlit asar ustida ishlanadigan bo‘ldi, asar g‘oyasi va obrazlarini
tushuntirishda o‘quvchilaring mustaqilligi ortdi, matn ustida ishlashda xilma-xil topshiriq turlaridan,
ta’limda texnika vositalaridan va ilg‘or pedagogik texnologiya usullaridan ko‘proq foydalanila
boshlandi.va.hokazo.. O‘quvchilarni.bilimli.salohiyatli.qilish,.o‘z.fikrlarini.erkin.bildira.olishlari,.
tafakkuri va dunyoqarashini kengaytirish hozirgi davrda zamonaviy maktablar oldida turgan
dolzarb.masala.bo‘lib.qolmoqda..O‘quvchilar.ayniqsa,.boshlang‘ich.sinf.o‘quvchilarida.fikrlash.
qobilyati. va. nutqini. o‘tirish. muhim. hisoblanadi.. Bu. masalani. hal. etishda. pedagoglar. turli. xil.
metodlarni.qo‘llab. kelishmoqda.. Qo‘llanilayotgan.metodlardan.eng. samaralisi. bu. o‘quvchilarga.
badiiy asarlarni o‘qish va tahlil qilishni o‘rgatish metodi bo‘lib bu o‘quvchilarda asar yuzasidan
o‘z.fikr.mulohazalarini.bildirish.va.ravon.nutqni.shakllantirish.imkonini.beradi..
.shu.o‘rinda.ushbu.metodda.o‘qituvchilarga.ham.katta.talab.qo‘yiladi..Yani,.o‘qituvchi.badiiy.
asar. ustida. ishlashda. quyidagi. masalalarni. hal. qilishi. lozim.1..asar. ustida. ishlashning. maqsad.
va. mazmunini. aniqlab. olishi.2..asarni. tahlil. qilish. uchun. dars. bosqichlarini. belgilab. olishi.3..
Har.bir.asar.tahlili.uchun.topshiriqlar.tizimini.ishlab.chiqishi.4..asarni.qanday.metodlar.asosida.
o‘rganishni.aniqlashi.5.O‘quvchilar.egallaydigan.bilim,.ko‘nikma.va.malakalar.doirasini.belgilab.
olishi,.boshlang‘ich.sinflarda.badiiy.asar.ustida.ishlash.uch.asosiy.bosqichga.bo‘linadi:.Birinchi.
bosqich.(birinchi.sintez)..Bu.bosqichning.asosiy.vazifasi.matnni.yaxlit.idrok.etish.asosida.asarning.
aniq.mazmuni.va.tasviriy.ifoda.vositalari.bilan.tanishtirishdan.iborat..ikkinchi.bosqich.(analiz)..Bu.
bosqichning vazifasi va ish mazmuni voqealar rivojining bog‘lanishini belgilash, ishtirok etuvchi
shaxslarning xulq-atvori va ularning asosiy xususiyatlarini aniqlash (nega shunday qildi va bu
uning qanday xususiyatini ochadi), asar kompozitsiyasini ochish (tugun, kulminatsion nuqta,
yechim ), asarning aniq mazmunini tasviriy vositalar bilan birga tahlil qilish va qahramonlar
xulq-atvorini baholash (muallif nimani tasvirlagani, qanday tasvirlagani, nima uchun u yoki bu
dalilni. tanlagani)dan. iborat.. uchinchi. bosqich. (ikkinchi. sintez).. Bu. bosqichning. ish. mazmuni.
ishtirok etuvchi shaxslarning muhim xususiyatlarini um umlashtirish, qahramonlarni taqqoslash
va baholash, asarning g‘oyasini aniqlash, badiiy asarni hayotni bilish manbai va san’at asari
sifatida.baholash.(qanday.ma’lumotlarga.ega.bo‘ldik,.asar.nimaga.o‘rgatadi,.muallif.o‘z.fikri.va.
taassurotlarini.qanday.aniq-ravshan.va.ta’sirli.tarzda.yetkazadi.va.hokazo)dan.iborat.
.shunday.qilib,.boshlang‘ich.sinflarda.ham.badiiy.asar.matnini.tahlil.qilishda,.umuman,.badiiy.
asarlarni o‘rganishda o‘quvchi shaxsiga kuchli ta’sir qiluvchi, ularning saviyasiga mos, bilimlar-
ing.o‘zlashtirilishini.ta’minlovchi.metod.va.usullardan,.tahlil.turlaridan.foydalanish.mumkin..
Fodalanilgan adabiyotlar:
1..a..zunnunov.va.boshq..adabiyot.o‘qitish.metodikasi..—.Т.:„O‘qituvchi41,.1992.
2..a..rafiyev..lotin.yozuviga.asoslangan.o‘zbek.alifbosi.va.imlosi..—Т.:.2003.
3..a..G‘ulomov..Ona.tili.o‘qitish.prinsiplari.va.metodlari..-.Т.:„O‘qituvchi»,.1992.
4.. B.. Ma’qulova,.T..adashboyev.. Kitobim. -. oftobim. (1. -sinf. uchun. sinfdan. tashqari. o‘qish.
kitobi)..—.Т.:.„O‘qituvchi»,.1999.
270
Do'stlaringiz bilan baham: |
