Muskul тo’qimasi

---

 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM 
VAZIRLIGI ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR NOMLI ANDIJON 
DAVLAT UNIVERSITETI 
 
Tabiatshunostlik va geografiya fakulteti biologiya yo‘nalishi 2-
bosqich “A” guruh talabasi Mirzarahmonova Dinoraning
sitologiya fanidan yozgan 

 

 
 
Mavzu: “
MUSKUL ТO’QIMASI, KO`NDALANG CHIZIQLI 
MUSKUL VA UNING YURAK MUSKULI BILAN O`XSHASHLIK VA 
FARQLARI
” 
 
 
 
 

---

 
 
Reja*: 
1.
Muskul (mushak)larning xillari. 
2.
Silliq muskul to’qimasi. 
3.
Ko’ndalang targ’il muskul to’qimasi. 
4.
Yurak muskuli. 
5.
Adabiyotlar. 

---

Mushak to’qimasi odam va hayvon organizmining harakatga kelishini 
ta’minlaydi. Mushaklarning tuzilishi ularning bajarayotgan funksiyasiga 
mos-lashgan, ya’ni ularning shakli cho’ziq, uchlari tayanch tuzilmalarga 
tutashgandir. 
Тuzilishi va bajarayotgan funksiyasiga ko’ra silliq, ko’ndalang - targ’il, 
yurak mushagi va ba’zi a’zolarda uchrovchi maxsus muskul to’qimasi farq 
qilinadi. Maxsus mushak to’qimasi kelib chiqishi, tuzilishi va vazifalariga 
ko’ra turlichadi
r. Ko’ndalang-targ’il yurak mushagi hamda maxsus mushak 
to’qima -mioepitelial hujayralar (ter, sut va so’lak bezlarida uchrovchi 
hujayralar), ko’zning siliar va qorachiq mushaklari xususiy gistologiyaning 
tegishli boblarida kel-tirilgan. 
Silliq muskul to’qimasi 
Silliq muskul to’qimasi hujayra tuzilishiga ega. Silliq muskul to’qimasi 
ko’pgina ichki organlar-me’da-ichak yo’li, tanosil organlari, tomirlar 
devorining shakllanishida qatnashadi. Silliq muskul tuzilishi hamda 
funksiyasi bo’yicha ko’ndalang-targ’il mushakdan ancha farq qiladi. Silliq 
mushaklar vegetativ nerv sistemasi tomonidan innervatsiya qilinadi va shu 
sababli kishi ixtiyoriga bo’ysunmaydi. Yuqorida qayd qilinganidek, silliq 
muskul to’qimasi hujayra tuzilishiga ega bo’lib, cho’ziq, duksimon va
tarmoqlangan bo’ladi. Hujayraning o’lchamlari turlicha bo’ladi, ya’ni 
uzunligi 50-250 mkm, yadro sathining maksimal diametri 5-20 mkm. 
Тo’qimada bir-biriga yondoshib yotgan hujayralar qatlamlar hosil qiladi. Ular 
bir-biriga nisbatan shunday joylashadiki,
bir hujayraning markaziy qismiga 
boshqa hujayraning o’tkir uch qismi yopishadi. Silliq mushak hujayralari 
sirtdan sarkolemma bilan qoplangan, unda qalinligi taxminan 7,5 nm ga teng 
plazmatik membrana va tashqi bazal membrana farq qilinadi. Yonma-yon 

---

yotgan hujayralarning plazmatik membranalari ba’zi joylarda juda 
yaqinlashib, tutashish nuqtalarini hosil qiladi.
Membranalarning 
bunday 
yaqinlashish 
joylari 
silliq 
mushak 
hujayralarining biridan ikkinchisiga qo’zg’alib o’tishiga xizmat qiladi degan 
taxminlar bor. Hujayra sitoplazmasida yadro, umumiy organellalar va 
miofibrillalar joylashadi.