14-мавзу: менежментда бошқарув усуллари ва услублари режа

14-мавзу: МЕНЕЖМЕНТДА БОШҚАРУВ УСУЛЛАРИ ВА УСЛУБЛАРИ
Режа:
14.1. Бошқарув усуллари тў ғрисида тушунча
14.2. Бошқаришнинг маъмурий-ташкилий усуллари
14.3. Бошқаришнинг иқтисодий усуллари
14.4. Бошқаришнинг ижтимоий-руҳий усуллари
Калитсўзлар:Усул, Бошқарув усули, Ташкилий-маъмурий усуллар, Иқтисодий усуллар, Ижтимоий-руҳий усуллар


14.1. Бошқарув усуллари тў ғрисида тушунча.
Усул — бу тадқиқот қилиш ёки таъсир кўрсатиш усулидир. Тадқиқот қилиш нуқтаи назаридан услуб деганда бошқарув объйектини ўрганиш жараёнида қўлланиладиган усуллар, яъни:

• 
  система (тизим)ли ёндошув;
  
• 
  комплекс ёндошув;
  
• 
  таркибий ёндошув;
  
• 
  интеграсион ёндошув;
  
• 
  моделлаштириш;
  
• 
  иқтисодий-математик ёндошув;
  
• 
  кузатиш;
  
• 
  эксперимент;
  
• 
  сосиологик кузатув каби таҳлилнинг илмий усуллари тушунилади.
  

Таъсир кўрсатиш нуқтаи назардан эса усул деганда, бошқариш функсияларини амалга ошириш учун бошқарув объйектига таъсир ўтказиш усуллари тушунилади. Бундай усулларга қуйидагилар киради:

• 
  функсионал тизимости объйектларини бошқариш усули;
  
• 
  бошқариш функсияларини бажариш усуллари;
  
• 
  бошқарув қарорларини қабул қилиш усуллари.
  

Ҳар хил ёндашувлар, йўсинлар, йўллар ёрдамида амалга ошириладиган турли-туман бошқарув ишларининг мажмуи —бошқарувнинг аниқ ва ўзига хос усуллари деб юритилади. Шундай қилиб:
Бошқарув усуллари — бу ходимларга ва умуман таълим муассасалари жамоаларига таъсир кўрсатиш усуллари бўлиб, бу усуллар қўйилган мақсадларга эришиш жараёнида мазкур ходимлар ва жамоаларнинг фаолиятини уй ғунлаштиришни назарда тутади.
Бошқариш усуллари таълим жараёнидаги мавжуд муносабатлардан объйектив тарзда келиб чиқади.
Функсионал тизимости объйектларини бошқариш усули бошқариладиган объйектнинг тузилиши билан бо ғлиқ бўлиб, унинг таркибидаги бўлимларни бошқаришда қўлланиладиган ўзига хос усулларни ўз ичига олади. Уларни қуйидага тизимости бўлимлар мисолида кўриш мумкин.