|
Mustaqil ta’limni tashkil etish quyidagicha rejalashtiriladi va amalga oshiriladi:
- sinfdagi asosiy mashg'ulotlar paytida bajariladigan mustaqil ishlar (ma’ruza, amaliy mashg‘ulot, laboratoriya ishlari);
- o’qituvchining bevosita nazorati ostida amalga oshiriladigan maslahat, har xil nazoratlar ko'rinishidagi mustaqil ishlar;
- uy vazifasi ko‘rinishidagi o‘quv va ijodiy mazmundagi mustaqil ishlar;
- axborot texnologiyalari (internet) va o‘quv adabiyotlari, manbalar bilan ishlash, sinfda olgan bilim hamda ko‘nikmalami mustahkamlash.
Har bir yangi mavzuni o ‘zlashtirish o ‘quvchilaming shu mavzu bo‘yicha dastlabki mustaqil tayyorgarlik ko‘rib kelishlari asosida boshlanadi. Bu esa sinfdagi mashg‘ulotlami savol-javob, muloqot va yangi pedagogik texnologiyaiar asosida olib borishga imkon yaratadi.
Mustaqil ishni bajarishda darslik, o’quv qo’lanma, uslubiy qo‘llanma, ma’lumotlar to‘plami, ilmiy va ommaviy davriy nashrlar, internet tarmog’dagi tegishli ma’lumotlar, mavzu bo‘yicha avval bajarilgan ishlar va boshqalar o’quvchi uchun axborot manbasi sifatida xizmat qiladi.
Ayniqsa, axborot texnologiyalari rivojlanib borayotgan hozirgi davrda o’quvchilami internetdan foydalanib, bilim olishga, masofadan turib o’qishni amalga oshirishga tayyorlash lozim. Yuqoridagi fikrlami inobatga olgan holda umumiy o ‘rta ta ’lim tizimida mustaqil bilim olish va masofaviy ta ’limni joriy va tashkil qilish masalalari dolzarbligini ta’kidlash lozim.
O'quvchining mustaqil bilim olishini oson tashkil qilish maqsadida umumiy o'rta ta’lim maktablarining fizika darsliklaridagi tayanch ibora (tayanch tushuncha)larni alohida jadval ko'rinishida berish lozim. Biz maktab darsliklarining har bir bobidagi mavzuiar, bo'lim hajmi (sahifalar soni), masala yechish namunalari, mustaqil yechish uchun mashqlar, mashqlardagi mustaqil yechiladigan masalalar, mavzu mazmuniga tegishli boshqa tipdagi masalalar, laboratoriya ishlari, rasm va jadvallar sonini aniqlab, jadval tuzib chiqdik.
Masalan, 6-sinf fizika darsligida tayanch iboralar, so'zlar, tushunchalar, kattaliklar o'quv elementlari soni 382 ta, 7-sinf uchun 398 ta, 8 –sinf uchun 360 ta, 9-sin f uchun 478 tani tashkil qiladi (1-ilovadagi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9-jadvallar). Jadvallardan ko'rinadiki, umumiy o'lta ta’limda fizika darsliklaridagi tayanch so'zlar, tushuncha, fizik kattaliklar, o'quv elementlari va iboralarning umumiy soni 1608 tani tashkil qiladi (ilovadagi ljadval).
Bu tayanch iboralarni o'rganish va ular haqida fikr yuritish har bir sinf o'quvchisi uchun darslikdagi [63], [65], [66], [67] mavzularni mustaqil o'zlashtirish samaradorligini oshiradi. O'quvchi har bir mavzudagi tayanch iboralarni bilsa, mavzu to'g'risida tez tasavvurga ega bo’adi, materialni o'zlashtirish jarayoni osonlashadi.
Fizika ta’limining ilk davri o'rganilayotgan mavzu doirasida axborot to'plash bilan xarakterli. Axborot to'plash yo'llarini umumlashgan holda uch guruhga ajratamiz: axborot to'plashning induktiv uslub - tabiat, jamiyat, ongda amal qiladigan aniq voqea-hodisani ajratish, uni tahlil qilish, asosiy belgilarini tushunchalarda qayd etish, umumlashtirish yo'lidir; axborot to'plashning deduktiv uslub - bu yo’l bilan oldin mavzuga oid g‘oyalar xususida axborot beriladi. Key in tinglangan g'oyalar, dalillar vositasida aniqlashtiriladi, oxirida shu g‘oyaning inson faoliyatidagi o’mi ko'rsatiladi. Axborot to‘plashning analitik va sintetik yo’li – bunda o ‘rganilayotgan hodisa tahlil va qayta qo'shish yo'li bilan faoliyatga olib kiriladi. Masalan, 6-sinf fizika darsligida «tezlik» tushunchasini o‘quvchilarga o'rgatish uchun «harakat», «mexanik harakat», «tekis harakat », «notekis harakat», «uol», «vaqt» tushunchalari tayanch bilimlar sifatida tahlil qilinib, ularni umumlashtirish uchun «tezlik» tushunchasi kontekstiga ko ‘chiriladi. Shunga o ‘xshash misollarni 7-, 8-, 9-sinf «Fizika» darsliklarini tahlil qilganda, har bir mavzudagi fizikaviy tushuncha uchun ham keltirish mumkin.
O‘quvchi 8-sinf darsligining «Jismlarning o'zaro ta’siri. Kuch» mavzusidagi tushunchasini o'zlashtirishi uchun unga kinematika bo’imining asosiy tushunchalari eslatib o'tiladi. Ilovada keltirilgan (2- jadval) «jism», «moddiy nuqta», «traektoriya», «yol», «ko'chish», «vektor kattalik», «vektor kattalikning belgilanishi», «skalyar kattalik», «harakatning y o ‘nalishi», «ilgarilanma harakat», «vaqt», « to 'g 'ri chiziqii tekis harakat», «tobg‘ri chiziq bo'yicha notekis harakat», «to‘g’ri chiziq bo‘yicha tekis o'zgaruvchan harakat», «tezlik» ( u ), tezlik formulasi, tezlik birligi, «tezlanish» ( a ), «tezlanish birligi», «tekis tezlanuvchan harakat», «tekis sekinlanuvchan harakat», «uol» formulasi, tezlik grafigi, «o'rtacha tezlik», «jismlarning erkin tushishi tezlanishi»
Do'stlaringiz bilan baham: |
