12. Maruza. Toksikokinetika asoslari. Reja: Toksikokinetika haqida tushuncha. Zaharli moddalarning tushish yo’llari

Toksikokinetika (grekcha toxion – zahar, kinetikos - harakat) – toksikologiyada zaharlarning organizmdan o‘tish jarayonlarini, jumladan ularning organizmga kelib tushishi, taqsimlanishi, metabolizmi va chiqarilishi jarayonlarini o‘rganuvchi bo‘limi.

Sanoat toksikologiyasi tashqi muhitdan ko‘proq o‘pka orqali, kamroq hollarda teri va og‘iz orqali organizmga kelib tushadigan zaharlar ta’sirini o‘rganadi. Zaharlarning organizmga ingalyatsion yo‘l bilan tushishi uzoq vaqt davom etadigan bo‘lsa, toksik samara rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun sanoat zaharlarining toksikokinetikasi moddalarning organizmga kelib tushishini, shuningdek zaharlarning retseptor bilan ta’sirlashuvini o‘rganadi. Toksikokinetikaning katta qismi zaharlarning vaqt jihatdan toksik samara berishini qonuniyatlarini o‘rganishdan iborat.

Yot kimyoviy birikmalarning organizmga kelib tushishi, ularning organlar va to‘qimalar o‘rtasida taqsimlanishi hamda ajralib chiqishi asosan diffuziya qonunlariga bo‘ysungan holda kechadi.

Diffuziya – bitta modda molekulalarining ularning konsentratsiyasi gradiyenti pasaygan yo‘nalishda issiqlik harakati tufayli boshqa moddaga sekin – asta ko‘chishi.